Melatonine is een slaaphormoon dat het lichaam zelf aanmaakt en invloed heeft op de biologische klok. “Het zorgt er niet voor dat je direct in slaap valt, maar het heeft wel invloed op het dag- en nachtritme”, vertelt promovendus Elize Koopman-Verhoeff van het Erasmus MC. Melatonine is in veel landen zonder recept verkrijgbaar en wordt gebruikt om slaapritmeproblemen te behandelen bij volwassenen. Ook wordt het door artsen voorgeschreven aan kinderen met autisme of ADHD.

Geschrokken

Koopman-Verhoeff: “We zijn dan ook geschrokken van deze cijfers. Want één op de zeventien jonge tieners, dat is zes procent, gebruikt melatonine. Ook nadat we de kinderen met de diagnose autisme of ADHD hadden weggelaten uit onze analyse, blijkt dat nog steeds één op de twintig kinderen, ofwel vijf procent van de jonge tieners, dit slaaphulpmiddel minimaal een keer in de week gebruikt over een tijdsbestek van tenminste een half jaar. Onbekend is of het op lange termijn schadelijke effecten kan geven, dus het is heel belangrijk dat er meer onderzoek komt naar de effecten en het gebruik van melatonine bij kinderen.”

Illustratie: Grand Foulard

Slaapproblemen

Ongeveer een kwart van de kinderen kampt met slaapproblemen in de kindertijd. Dr. Annemarie Luik, slaapexpert en universitair docent van het Erasmus MC: “Uit eerdere studies blijkt dat ouders van kinderen met slaapproblemen soms melatonine gebruiken met als de doel de slaap van hun kinderen te verbeteren.” Deze kinderen geven aan dat ze slecht of kort slapen. Melatonine wordt echter vaak ingenomen zonder recept of goed advies over dosering en tijdstip van toediening. Luik: “Als het slaaphulpmiddel verkeerd wordt gebruikt of bijvoorbeeld te kort voor het naar bed gaan wordt ingenomen kan het zelfs de slaap verslechteren.”

Advies

“We weten niet wat langdurig slikken doet met de natuurlijke aanmaak van melatonine bij kinderen”, vervolgt Luik. “Melatonine is een hormoon dat het lichaam zelf aanmaakt, maar dat betekent niet dat het slikken hiervan onschuldig is. Het is in eerste instantie niet bedoeld voor de behandeling van slapeloosheid, maar voor mensen die problemen hebben met hun slaap-waakritme. Voordat melatonine wordt voorgeschreven, wordt bij gedempt licht bekeken wanneer de natuurlijke aanmaak van melatonine bij die persoon start. Als je dit niet weet, weet je dus ook niet of je het middel überhaupt nodig hebt en op welk tijdstip je het zou moeten innemen. Melatonine is met name goed voor het verschuiven van het ritme, bijvoorbeeld om dit te vervroegen of te verlaten bij een jetlag. De effecten op langere termijn bij kinderen zijn onbekend. Daarom adviseren wij ouders om bij slaapproblemen altijd eerst advies in te winnen bij een arts en melatonine alleen te gebruiken op doktersadvies.”

Studie

Aan deze studie deden 871 kinderen mee van gemiddeld elf jaar uit het langlopende bevolkingsonderzoek Generation R. Generation R doet onderzoek naar de gezondheid van kinderen en hun ouders in Rotterdam. De ouders werden geïnterviewd over het slaapgedrag van hun elfjarigen. De kinderen hielden zelf negen dagen een slaapdagboek bij en kregen in die week ook een speciaal onderzoekshorloge om. Dat horloge meet beweging en daarmee konden de onderzoekers inschatten wanneer kinderen slapen en wakker waren. De onderzoekers publiceerden hun bevinding in wetenschappelijk tijdschrift JAMA Pediatrics.

Meer weten?

Lees weetjes over slaap.