Foto: Phil Nijhuis
Ex Pluribus Unum, oftewel eenheid uit verscheidenheid. Dit motto, dat Hieab Adams in zijn tienerjaren leerde op het multi-etnische Erasmiaans Gymnasium, vormt nog altijd een inspiratiebron nu hij aan de overkant van de Wytemaweg arts en onderzoeker is in het Erasmus MC.
De zoon van Iraakse ouders streeft ernaar dat in de medische wetenschap zoveel mogelijk bevolkingsgroepen en etniciteiten onder de loep worden gelegd. Pas wanneer zoiets ontstaat als ‘regenboog-onderzoekspopulaties’, kan uiteindelijk iedere patiënt – of hij nou man, vrouw, westers, niet-westers of wat dan ook is – de meest persoonlijke gezondheidszorg krijgen.
Adams, die binnenkort begint aan de opleiding tot klinisch geneticus: “Omdat ik een niet-Europese achtergrond heb, is dit een ambitie die extra dicht bij mijn hart ligt. Nu is onze kennis over genetica nog hoofdzakelijk gebaseerd op studies uit Amerika, Engeland en IJsland, vooral omdat daar het meeste onderzoeksgeld beschikbaar is.”
Komt jouw drijfveer ook voort uit ervaringen met patiënten die je betere zorg zou willen geven?
“Mensen bezoeken de afdeling klinische genetica om te worden onderzocht op een mogelijk erfelijke ziekte of aangeboren afwijking. Iemand komt bijvoorbeeld met een vraag over kanker in de familie. Dankzij wetenschappelijk onderzoek worden wij steeds beter in het beantwoorden van zo’n vraag. Maar deze vooruitgang gaat momenteel harder voor personen met Europese voorouders, wat op termijn kan leiden tot ongelijkheid in de zorg.”
Zijn verschillen tussen mensen dan zó groot?
“Stel, we zouden onderzoeken wat de effecten zijn als mensen zonder een parachute uit een vliegtuig springen op een kilometer hoogte. Je hoeft deze studie niet eens uit te voeren om te weten dat voor iedereen de uitkomst hetzelfde zou zijn; dan is er geen verschil tussen mannen, vrouwen, mensen met een Europese achtergrond, mensen met een Afrikaanse achtergrond, mensen met een hoog opleidingsniveau, mensen met een laag opleidingsniveau, mensen die gezond leven, mensen die ongezond leven en ga maar door.
Bij veel ziektes en de oorzaken en ontwikkeling ervan zijn er wél verschillen. Zeker bij ziektes die veel verschillende oorzaken hebben. Zo komt de ziekte van Alzheimer meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Deze aandoening zien we ook vaker in personen die oorspronkelijk afkomstig zijn uit Afrika dan bij mensen uit andere continenten. En als je naar Europa kijkt: daar is het risico op de ziekte van Parkinson weer hoger dan elders. Deze verschillen hebben hun oorsprong in wat ons anders maakt: in onze genetische achtergrond, maar ook in omgevingsfactoren en culturele verschillen.”
Wat doe jij zelf om tot brede, representatieve onderzoeksgroepen te komen?
“Ik ben initiatiefnemer van het onderzoeksconsortium UNITED. Dat bestaat uit 72.000 deelnemers, verspreid over vijf werelddelen en negentien landen. En het groeit voortdurend. Ik ga bijvoorbeeld naar congressen die worden bezocht door artsen en onderzoekers uit Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Dan probeer ik hen enthousiast te maken om dezelfde onderzoeken te doen onder inwoners van hun land, zodat de samenwerking van UNITED nóg gevarieerder en groter kan worden. Onlangs hebben we bijvoorbeeld samen met plaatselijke onderzoekers subsidieaanvragen ingediend voor studies in Brazilië, Argentinië, Chili, India en Rusland.”
Wat willen jullie achterhalen?
“UNITED draait om neurodegeneratieve aandoeningen, zoals de ziekte van Alzheimer, de ziekte van Parkinson en andere vormen van dementie. Wij willen weten hoe het brein eruitziet van iemand die ziek is of ziek gaat worden. En welke verschillen zie je bijvoorbeeld tussen mensen met een Europeaanse achtergrond en mensen van Zuid-Amerikaanse origine?
Hoe willen jullie dit ontdekken?
“Bij alle deelnemers is of wordt een MRI-scan gemaakt van de hersenstructuur. Ook stellen onderzoekers ieders DNA-profiel vast en kijken ze of er verband is tussen het profiel en een bepaalde hersenstructuur.
Bij UNITED geldt weer het motto van mijn oude school: eenheid uit verscheidenheid. We streven naar zoveel mogelijk verschillende onderzoeksgegevens, maar het is belangrijk dat de onderzoekers die op identieke wijze analyseren. We bekijken de MRI-scans niet met de vraag: ziet dit er goed of slecht uit? Nee, we gebruiken vernieuwende algoritmes om uit de scans heel gedetailleerde informatie te halen die niet is te zien met het blote oog. Dit soort analyses vergt veel expertise en rekenkracht. Daarom delen wij als Erasmus MC onze analysemethoden met andere onderzoeksgroepen. Wanneer collega’s uit andere landen niet de gewenste analysemogelijkheden hebben, kunnen wij in Rotterdam de analyse voor hen uitvoeren.
Met deze verfijnde informatie over de vorm van je hersenen, gecombineerd met je unieke genetische achtergrond, hoop ik uiteindelijk de risico’s op neurodegeneratieve aandoeningen te kunnen toespitsen op de persoon die daadwerkelijk voor me zit in de spreekkamer. En dat net zo goed te kunnen doen voor personen van verschillende afkomsten.”
Foto: Phil Nijhuis
Paspoort
Naam: Hieab Adams
Geboren: 7 april 1990 in Heerlen
Opleiding: Erasmiaans Gymnasium in Rotterdam. Opleiding geneeskunde in Rotterdam. Twee onderzoeksmasters aan het Erasmus MC: epidemiologie en celbiologie. Begint binnenkort aan de opleiding tot klinisch geneticus.
Huidige functies: onderzoeksleider ‘Precision Epidemiology’ (www.adamslab.nl), assistant professor klinische genetica en radiologie, arts klinische genetica
Burgerlijke staat: ongehuwd
Kinderen: nee
Hobby’s: houtbewerking. Zie http://www.hiloo.nl/. Adams ontwikkelt met de gemeente Rotterdam een programma voor schoolkinderen. Zij leren dan hoe bijvoorbeeld een bord of tafel wordt gemaakt uit hout.
U kent Hieab Adams mogelijk van deze wetenschappelijke publicaties:
- Adams HH, Evans TE, Terzikhan N. Uncovering Neurodegenerative Insights Through Ethnic Diversity consortium. The Lancet Neurology. 2019.
- Satizabal CL*, Adams HH*, Hibar DP, White CC, Stein JL, Scholz M, et al. Genetic architecture of subcortical brain structures in over 40,000 individuals worldwide. Nature Genetics. 2019.
- Roshchupkin GV*, Gutman BA*, […], Adams HH**. Heritability of the shape of subcortical brain structures in the general population. Nat Comm. 2017.
- Adams HH*, Hibar DP*, Chouraki V*, et al. Novel genetic loci underlying human intracranial volume identified through genome-wide association. Nat Neurosci. 2016.
- Hibar DP*, Adams HH*, Jahanshad N*, et al. Novel genetic loci associated with hippocampal volume. Nat Comm. 2017.
