De matras is een idee van klinisch fysicus Nienke Hoffmans-Holtzer en radiotherapeutisch laborant Olijn Tims. Ze deden er ook wetenschappelijk onderzoek naar en bewezen: bestralen terwijl de patiënt op het nieuwe matras ligt, is veilig en effectief.
Patiënten met gevorderde, ongeneeslijke kanker hebben vaak pijn in hun lijf. ‘De helft van de mensen die hier worden bestraald, wordt palliatief behandeld. De behandeling is dan niet bedoeld om te genezen, maar om pijn te verlichten als een tumor bijvoorbeeld op weefsel drukt. Het grootste deel van onze palliatieve patiënten heeft uitzaaiingen in de botten’, legt Hoffmans-Holtzer uit.
Overbodige luxe
Een comfortabel matrasje op de bestralingstafel lijkt dus geen overbodige luxe. Maar dat was het wel. Voor nauwkeurige bestralingen is het namelijk belangrijk dat patiënten bij elke sessie op dezelfde manier op de behandeltafel liggen. De stelregel daarbij was: dat is alleen mogelijk als de patiënt op een vlakke, harde behandeltafel ligt. Daar mocht dan hooguit een dun matje onder liggen.
Tijdens bestraling moet een patiënt stil en stabiel liggen | Foto: Esther Morren
Hoffmans-Holtzer en Tims zagen met lede ogen dat die harde behandeltafel, ook mét een matje, ontzettend onprettig was voor patiënten. Soms was bestraling zelfs onmogelijk, omdat liggen op het matje te pijnlijk was. Kon dat nou echt niet anders?
Soms was bestraling zelfs onmogelijk, omdat liggen op het matje te pijnlijk was
Ze zochten contact met Chris Nederhorst van Royal Health Foam, de expert in Nederland op het gebied van matrassen. ‘Ik ben met Chris op zoek gegaan naar een foam waar mensen niet langzaam in wegzakken gedurende de bestraling. Ze moeten comfortabel, maar ook stil en stabiel liggen’, aldus Hoffmans-Holtzer.
Om de vullingen van de matrassen te testen, maakte Hoffmans-Holtzer gebruik van een attribuut dat ze gebruikt bij haar hobby: bierbrouwen. ‘Ik heb een vergistingsvat gevuld met warm water om het gewicht en de lichaamstemperatuur van een patiënt na te bootsen. Daarmee hebben we met CT-scans gekeken hoe de verschillende soorten foam zich hielden.’ In totaal zijn zes verschillende prototypen getest.
Pijn
Toen een matrasvulling was gevonden die comfort bood en voldeed aan alle technische en veiligheidseisen, startte een onderzoek met 45 patiënten. De resultaten waren onweerlegbaar. ‘Patiënten rapporteerden een pijnscore van 5 op 10 bij gebruik van de traditionele mat, maar scoorden een 2 op 10 als ze op de matras lagen. Ter illustratie: voor een pijnscore van 5 zou een oncoloog pijnstilling voorschrijven. Voor een pijnscore van 2 niet. Er was zelfs een patiënt die de bestraling op de traditionele mat niet aankon, maar op de matras wel.
Inmiddels heeft de matras een naam: de RTComfort matras. Het Erasmus MC Technology Transfer Office heeft er een patentaanvraag voor ingediend. Royal Health Foam heeft de matrassen in productie genomen. In het Erasmus MC Kanker Instituut wordt de matras al in de dagelijkse patiëntenzorg gebruikt. Er zijn gesprekken gaande met een bedrijf dat hulpmiddelen voor radiotherapie verkoopt voor de distributie.
Ook andere bestralingscentra wereldwijd kunnen er dus straks gebruik van maken. ‘Dat was ons doel’, besluit Hoffmans-Holtzer. ‘Dat niet alleen onze eigen patiënten, maar patiënten in de hele wereld comfortabeler kunnen liggen tijdens hun bestraling.’
Team effort
De ontwikkeling van de RTComfort matras is een team effort. Hij was niet tot stand gekomen zonder hulp van radiotherapeut-oncoloog Manouk Olofsen-van Acht, klinisch fysicus Steven Petit, klinisch fysicus in opleiding Britt Kunnen en business development manager Siyar Kisin van het Erasmus MC Technology Transfer Office.
Passende zorg
Het Erasmus MC biedt de zorg die aansluit bij de behoefte van de patiënt: zorg die de patiënt samen met de behandelaar kiest. En zorg die plaatsvindt op de juiste plek: in ons universitair medisch centrum, een ander ziekenhuis, thuis of waar dan ook. Zoals beschreven in Koers28, de strategie van het Erasmus MC.
