Nierarts Bob Zietse is waarschijnlijk de enige medisch hoogleraar in Nederland die ooit een portretfoto maakte van prins Bernhard. Hij was 17 en fotografeerde de prins-gemaal in een boshut op het landgoed van paleis Soestdijk. ‘Aardige man’, herinnert hij zich.
Grijnst: ‘Ik zeg wel eens gekscherend dat mijn carrière als fotograaf is onderbroken door 41 jaar Erasmus MC.’ Over Bobs passie voor de fotografie later meer. Want hij timmerde ook ruim vier decennia aan de weg als dokter, als docent én als wetenschappelijk onderzoeker.
De arts Bob Zietse hield zich gedurende zijn loopbaan bezig met zeldzame, soms erfelijke nierziekten. Het mooie – en tegelijkertijd ook verdrietige – van de nefrologie is dat je een wezenlijke, langdurige band opbouwt met patiënten, zegt hij. Ze hebben immers een aandoening die meestal niet te genezen is.
Alport
Eén familie met zo’n erfelijke nierziekte, het syndroom van Alport, zal hem altijd bijblijven. ‘Toen ik in 1984 begon, was er aan dit syndroom niet veel te doen. Samen met genetisch onderzoekers van UMC Maastricht zijn we in hun genen gaan zoeken welke programmeerfout de oorzaak was van hun ziekte.’
Zodra die genetische fout zou worden gevonden, kon namelijk met pre-implantatie genetische therapie worden voorkomen dat de ziekte wordt doorgegeven. ‘Je onderzoekt dan de eicellen op aanwezigheid van het foutieve gen. Eicellen die zijn aangedaan, kun je terzijde schuiven. Je plaatst alleen embryo’s terug zonder het genetisch defect.’
De speurtocht duurde tientallen jaren. Pas een half jaar geleden werd het defect gevonden. ‘Het defect blijkt niet ín het gen te zitten, maar net er buiten. Het heeft invloed op de manier waarop het bewuste gen zich gedraagt. Ik heb zeker dertig mensen uit verschillende generaties langdurig op mijn poli gezien, en nu – na 40 jaar – kan ik hun kleinkinderen de mogelijkheid bieden om deze ziekte te stoppen. De cirkel is rond.’
Openbare les
De docent Bob Zietse hield op 6 juni een druk bezochte afscheidsrede. Of zoals hij het zelf liever noemt: hij gaf zijn laatste openbare les. Les geven deed hij graag en veel de afgelopen decennia. Duizenden geneeskundestudenten probeerde hij met allerhande metaforen de werking van de nieren bij te brengen.
Val studenten niet lastig met powerpoints vol minor details. ‘Powerpoint is de rollator van de middelmatige docent’, stelt hij. ‘Je moet je als docent afvragen: wat is nou écht belangrijk om te begrijpen? Daarom moet je geen gedetailleerde kennis zenden, maar bruikbare informatie en structuren: hoe gaat het in zijn werk? Want de nier is een ongelooflijk ingewikkeld orgaan.’
Dokter Bob
En omdat hij tijdens zo’n hoorcollege lang niet altijd het kwartje zag vallen bij zijn studenten, maakte hij zijn legendarische Dokter Bob-filmpjes op youtube. Daarin deed hij zijn enthousiaste lessen nog eens dunnetjes over. Oud-studenten kunnen gevleugelde uitspraken van Dokter Bob nog steeds in hun slaap proclameren: Wat zou jij doen als je nier was? Of: de nier spreekt tot ons via de urine.
Uiteindelijk, denkt Zietse, is zijn invloed op de patiëntenzorg groter geweest als docent dan als dokter voor zijn individuele patiënten. ‘Ik drukte studenten immer op het hart: zorg altijd dat je wordt gedreven door enthousiasme.’
Er is binnen de geneeskunde voor elk wat wils, stelt hij vast. ‘Het is een divers vak. Voor een chirurg is het van levensbelang dat hij of zij uitmuntend technisch vaardig is met de handen. Floreren binnen de interne geneeskunde vergt weer andere competenties dan floreren binnen de KNO of de oogheelkunde. Kijk tijdens je coschappen niet alleen of je het vakgebied interessant vindt, maar ook of je je toekomstige collega’s leuk vindt.’
Pijn in het hart
Met zijn laatste openbare les is ook een einde gekomen aan zijn bestaan als behandelend dokter. Met pijn in het hart nam hij afscheid van zijn patiënten. Bij onderzoek en onderwijs blijft hij echter de komende jaren nog nauw betrokken. Binnenkort staat hij weer voor de klas bij een cursus voor Europese nefrologen.
Plus: hij gaat zelf weer de schoolbanken in voor een 3-jarige opleiding tot fotograaf. ‘Het is de postacademie opleiding Conceptueel Beeld. Daarmee ga ik weer terug naar de loopbaan die ik 41 jaar geleden heb onderbroken. Ik hou me bezig met analoge fotografie. Die is weer helemaal terug, net als muziek op vinyl. Een vriend van me vroeg laatst: hoeveel Bobs zijn er eigenlijk? Er is er maar één, en die vindt toevallig heel veel dingen leuk.’
Benieuwd naar Bob de fotograaf? Check het hier.
