De vulva is het buitenste gedeelte van het vrouwelijke geslachtsorgaan. Ze bestaat uit de (schaam)lippen, de clitoris, de uitgang van de urinebuis en de ingang van de vagina. Klachten aan de vulva komen best vaak voor. Jeuk, pijn, afscheiding, iedere vrouw heeft er wel eens last van. Soms helpen zelfzorgmiddelen van de drogist, maar soms gaan de klachten niet over.
Schaamstreek
Bijna niemand gaat graag met klachten in de schaamstreek naar de dokter. Als vrouwen dan eindelijk de moed hebben verzameld om te gaan, krijgen zij niet altijd de meest adequate behandeling en begeleiding. Dat moet beter, vindt dermatoloog Colette van Hees van het Erasmus MC. ‘Vrouwen worden meestal eerst behandeld voor een schimmelinfectie als ze jeuk hebben aan de vulva, soms meerdere keren. Maar vaak is er helemaal geen sprake van een schimmelinfectie’, schetst Van Hees. Het kan daardoor lang duren voordat het werkelijke probleem herkend wordt.
Van Hees onderzocht, samen met bevlogen collega-dermatologen, gynaecologen, pathologen, seksuologen en bekkenfysiotherapeuten uit de regio hoe de zorg voor vrouwen met vulvaklachten kan verbeteren. Ze deed dat binnen de regionale BeterKeten-samenwerking.
Lichen sclerosus, lichen planus, eczeem, HSIL, psoriasis, het zijn allemaal aandoeningen die pijn en/of jeuk geven in de schaamstreek, en vaak ook aan de huid rond de anus. Aan de vulva en soms ook de vagina kunnen afwijkingen zichtbaar zijn, en er kan verlittekening optreden. Sommige van die kwalen kunnen uiteindelijk zelfs uitgroeien tot vormen van kanker.
Vulvaspreekuur
Het is daarom zaak dat vrouwen niet te lang met hun klachten blijven lopen. ‘Als ze naar de dokter gaan, moeten ze in een spreekwoordelijk warm bad stappen bij een dokter die hun klachten serieus neemt en hen het gevoel geeft dat ze zich niet hoeven te schamen’, betoogt Van Hees.
Bij vulvaklachten speelt meestal meer dan alleen de fysieke kwaal, weet ze. ‘Klachten in het gebied van de vulva gaan vrijwel altijd gepaard met schaamte en onzekerheid. Vrouwen hebben pijn bij het vrijen, of durven door de aandoening helemaal niet te vrijen. Dat heeft gevolgen voor hun zelfvertrouwen, hun seksualiteit, voor hun psychisch welbevinden, voor hun kwaliteit van leven.’
Uniform
Daarom laat Van Hees, die vrouwen met vulvaklachten vaak samen met een gynaecoloog op het spreekuur ziet, ook dikwijls een seksuoloog en/of een bekkenbodemfysiotherapeut meekijken naar de klachten. ‘De deelnemende artsen in het Vulva Zorgnetwerk hebben zorgpaden opgezet zodat alle ziekenhuizen en vulvapoli’s in de regio nu eenduidige en uniforme behandelingen bieden’, vertelt ze.
Het Vulva Zorgnetwerk regio Rotterdam is ingebed in het samenwerkingsverband BeterKeten en ziet deze maand officieel het levenslicht. Meerdere ziekenhuizen doen mee aan het Vulva Zorgnetwerk.
Op de website van het Vulva Zorgnetwerk staat uitgebreide informatie voor vrouwen met klachten, maar ook voor artsen, doktersassistenten, verloskundigen en andere zorgprofessionals die te maken kunnen krijgen met vrouwen die klachten hebben aan de vulva.
Er zijn folders gemaakt met voorlichting voor patiënten en de vrouwen krijgen de juiste zorg op de juiste plek. ‘Het Erasmus MC biedt academische zorg, bijvoorbeeld complexe behandelingen aan zeldzame aandoeningen. Maar zodra het kan, gaat een vrouw voor de nazorg weer terug naar haar vertrouwde ziekenhuis in of dichtbij haar woonplaats.’
Ingewikkelde ziektebeelden worden een keer per zes weken besproken in een zogeheten multidisciplinair overleg. Daarin sluiten specialisten uit verschillende ziekenhuizen en disciplines aan. ‘We bekijken de patiënt met vulvaklachten van alle kanten. Zo kunnen we haar een integraal en volledig behandelperspectief bieden. We leren van elkaars kennis en expertise, dat is tijdens al onze bijeenkomsten gebleken.’
Een ander doel van de regionale samenwerking is het opzetten van wetenschappelijke studies. Er is nog veel te onderzoeken: nieuwe behandelingen, maar ook oorzaken en zo mogelijk preventie van verschillende aandoeningen.
