Vice-voorzitter van de Raad van Bestuur Joke Boonstra, introduceert het thema: ‘De 20e editie van Lof der Geneeskunst gaat over een gezonde planeet en de gezonde mens. Op zoek naar balans. Een thema dat urgenter is dan ooit.’ Boonstra maakt van de gelegenheid gebruik om de duurzame initiatieven van het Erasmus MC te presenteren, die samen 20 procent minder Co2 uitstoot opleveren per fulltime medewerker.
Hitte in de stad
Marjolein van Esch, onderzoeker milieutechnologie en -ontwerp aan de TU Delft, trapt af met haar verhaal over de stad. Het klimaat in de stad is anders dan erbuiten, en ook van wijk tot wijk en van straat tot straat zijn er verschillen. Het ontwerp en de inrichting van de stad beïnvloeden de temperatuur, zonnestraling, windsnelheid en luchtvochtigheid, en daarmee de gezondheid van de bewoners, legt Van Esch uit in haar lezing.
Om daar een volledig beeld van te krijgen, moeten ontwerpers, meteorologen, maar ook ingenieurs, sociale wetenschappers, beleidsmakers en medici samenwerken, stelt Van Esch. ‘Elk van deze disciplines brengt unieke kennis mee voor het opstellen van een ontwerpstrategie die niet alleen klimaat robuust is, maar ook bijdraagt aan een gezond en prettig leefklimaat voor iedereen.’
Marjolein van Esch, onderzoeker milieutechnologie en -ontwerp aan de TU Delft. Fotograaf: Hanna Burgers.
Gezonde stad, gezonde start
Jasper Been, kinderarts en neonatoloog in het Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis, verlegt de focus in zijn lezing direct van de behandelkamer naar preventie. Voorkomen is beter dan genezen – een uitspraak van zijn inspriratiebron Desiderius Erasmus – is zijn motto. ‘De planeet is ziek maar nog niet terminaal, concludeerden onderzoekers laatst. Er is dus nog iets aan te doen’, spreekt hij hoopvol.
De gezondheid van onze leefomgeving staat onder druk en dat begint al bij onze geboorte, zegt Been. ‘Toenemende opwarming zorgt voor steeds meer hete dagen en hierdoor zien we meer vroeggeboortes en baby’s die te klein zijn bij de geboorte. In de zomer van 2023 hadden we vijfhonderd vroeggeboortes kunnen voorkomen door beter met hitte om te gaan.’
Mensen die het al lastig hebben, lopen de grootste risico’s op gezondheidsschade door hitte. Hoe zorgen we ervoor dat onze omgeving zo is ingericht dat kinderen nu en in de toekomst zich optimaal kunnen ontwikkelen? ‘Meer groen geeft lucht’, antwoordt Been. Hij noemt de Colombiaanse miljoenenstad Medellin als voorbeeld.
‘Ze hebben daar de afgelopen jaren een miljoen bomen geplant en miljoenen planten. Daar koelde het gemiddeld 2 tot 3 graden af door al dat groen. Dat gaf een daling van 40 procent in het aantal mensen met luchtwegziekten en in de sterfte door hitte.’
Jasper Been, kinderarts en neonatoloog in het Erasmus MC – Sophia Kinderziekenhuis. Fotograaf: Hanna Burgers.
De impact van de zorg op de planeet
Hoogleraar Erik van Raaij van de Erasmus School of Health Policy & Management laat het publiek, maar vooral het Erasmus MC, in de spiegel kijken. De zorgsector in Nederland is verantwoordelijk voor zeven procent van de uitstoot en dertien procent van de winning van grondstoffen. Hierdoor ontstaat een paradox waarbij het verbeteren van de menselijke gezondheid de toestand van de planeet schaadt.
In zijn rol van hoogleraar duurzame inkoop in de zorg analyseert van Raaij de inkoop, het gebruik en afval van het ziekenhuis en kijkt hij waar de zorg kan ingrijpen. ‘We moeten producenten stimuleren om zodanig te produceren dat spullen niet na een keer hoeven te worden weggegooid. Re-use, repair, refurbish en remanufacture is het motto.’
En ook de Rotterdammer kan bijdragen aan een duurzame zorg. ‘Medicijnen, bijvoorbeeld. Spoel ze niet door het toilet, maar breng ze terug naar de apotheek, zodat schadelijke stoffen niet terechtkomen in afvalwater. Maak wegwerpproducten in de spreekkamer, bespreekbaar met uw zorgverlener. Alles om een balans te creëren tussen de gezondheid van de planeet en de gezondheid van de mens’, besluit Van Raaij.
Hoogleraar Erik van Raaij van de Erasmus School of Health & Management. Fotograaf: Hanna Burgers.
Winnaars
Voorzitter van de Raad van Bestuur en decaan Stefan Sleijfer reikte tot slot de Erasmus MC Onderwijs Fellow uit aan Fred Petrij, voorzitter van de examencommissie voor zowel de geneeskunde opleiding als voor de vijf research masteropleidingen van het Erasmus MC. De hoofdtaak van de examencommissie is het borgen van het diploma, dat bijvoorbeeld de toetsing op orde is. Tevens borgt zij de kwaliteit van degene wiens naam op dat diploma staat. Dat diegene over de juiste competenties beschikt die noodzakelijk zijn om dat diploma waardig te zijn. Ook feliciteerde Sleijfer de winnaars van de Young Investigator Grants.
Stefan Sleijfer (rechts bovenaan) met de winnaar van de Erasmus MC Onderwijs Fellow en winnaars van de Young Investigator Grants.
Lof der Geneeskunst Livestream
Dansers van Codarts Rotterdam
Lof der Geneeskunst is de jaarlijkse gratis publiekslezing van het Erasmus MC. Een cadeautje aan de stad Rotterdam. Drie wetenschappers vertellen er over hun onderzoek. De lezingen worden afgewisseld met muziek-, dans-, en circusoptredens van studenten van Codarts Rotterdam. Heeft u Lof gemist dit jaar? Kijk dan de livestream terug. Sleijfer: ‘We kijken terug op een inspirerende middag en zien u graag ook volgend jaar op Lof der Geneeskunst. Tot Lof!’
