Gerjo van Osch: The LoaD project: gezonde belasting om artrose te lijf te gaan
Wat is ’gezonde belasting’ voor mensen met artrose?
Artrose is een pijnlijke, invaliderende gewrichtsziekte die miljoenen mensen treft en waarvoor geen genezende behandeling bestaat. Patiënten worden aangemoedigd om te blijven bewegen, maar de optimale gewrichtsbelasting voor de individuele patiënt is niet bekend. In het LoaD-project werken onderzoekers van medische centra, technische universiteiten, hbo’s en bedrijven samen om te onderzoeken wat gezonde belasting is voor een individuele patiënt met knieartrose en hoe patiënten begeleid kunnen worden om gezond te bewegen. Met de verworven kennis zullen gepersonaliseerde ondersteuningsstrategieën ontwikkeld worden voor gebruik in het dagelijks leven.
Toegewezen bedrag: 8,8 miljoen euro + 1,0 miljoen euro co-funding door bedrijven en sociale partners zoals sportbonden en patiëntenverenigingen.
Sam Riedijk: Public Realm Entrance and Societal Alignment of Germline Editing (PRESAGE).
Hoe laten we de samenleving meedenken over sleutelen aan DNA?
Sleutelen aan embryonaal DNA zet ons mensbeeld op het spel. Het kan potentieel genetische ziekten voorkomen, maar levert allerlei dilemma’s op. Wijzingen in het DNA kunnen bijvoorbeeld worden doorgegeven aan volgende generaties. In een democratische samenleving vraagt dat om een publiek gesprek. Maar hoe geef je dat vorm, en welke waarden staan op het spel? Daarover gaat PRESAGE. Na de succesvolle DNA Dialogen zet PRESAGE de volgende stap naar afstemming tussen zogeheten kiembaanmodificatie en wat we als samenleving waarderen en belangrijk vinden. De onderzoekers gebruiken innovatieve methoden om dit gesprek vorm te geven – en gebruiken daarbij kunst en journalistiek.
Toegewezen bedrag: 2,0 miljoen euro, + 200.000 euro cofinanciering door maatschappelijke en culturele instituten, bedrijven en beroepsverenigingen
Andere consortia met deelnemers uit Erasmus MC
In totaal gaan 28 consortia in teamverband aan de slag voor wetenschappelijke en maatschappelijke doorbraken. In deze projecten werken de gehele kennisketen en maatschappelijke organisaties nauw samen. Productieve interactie, een actieve interdisciplinaire samenwerking binnen de kennisketen en met maatschappelijke partijen is van groot belang.
Naast de twee bovengenoemde consortia zijn er nog vijf waar Erasmus MC’ers bij betrokken zijn, in meer of mindere mate:
- CIRCULAR: prof.dr. Natasja de Groot en dr. Yannick Taverne: Van co-creatie tot innovatieve diervrije oplossingen voor bio-elektrische orgaandisfunctie: een circulaire onderzoeksaanpak. De meest voorkomende hartritmestoornis, boezemfibrilleren, is moeilijk op te sporen en te Toegewezen bedrag: 4,6 miljoen euro behandelen. Reden hiervoor is het ontbreken van inzicht in het onderliggende moleculaire mechanisme. Via burgerwetenschap hebben wij de vijf meest gerapporteerde triggers voor boezemfibrilleren verzameld. Deze triggers gaan we samen met patiënten, onderzoekers en artsen verder uitzoeken, waarbij experimenteel onderzoek zal helpen het mechanisme in kaart te brengen. Deze kennis is essentieel om nieuwe aangrijpingspunten voor geneesmiddelen en bio-markers voor diagnostiek te ontdekken. Gezamenlijk gaan zij nieuwe geneesmiddelen gericht op deze triggers testen. De aanpak is uniek door inzet van proefdiervrije systemen voor circulair onderzoek in samenwerking met patiënten.
- NGID, Next Generation Immuno Dermatology, dr. Martijn van Doorn: Meer dan 2.5 miljoen Nederlanders lijden aan een chronische ontstekingsziekte van de huid. Deze ziekten zijn vaak niet levensbedreigend, maar de persoonlijke gevolgen en maatschappelijke kosten zijn zeer hoog. Het grootste probleem is dat behandelingen vaak onvoldoende werken. Om dit te veranderen moeten we meer te weten komen over welke behandeling voor welke patiënt het beste is. Daarom worden in dit project zes huidziekten zeer gedetailleerd onderzocht. Met deze informatie zal een patiënt-specifieke vingerafdruk van de ziekte worden gemaakt die zal bepalen welke behandeling voor elke unieke patiënt het beste is.
- CureQ, dr. Ineke Bolt en prof.dr. Maartje Schermer: Voorspellen, vertragen en genezen van hersenziekten veroorzaakt door polyglutamine(Q). Er zijn ruim tien erfelijke hersenziektes die allen veroorzaakt worden door eenzelfde type DNA-fout, waaronder de ziekte van Huntington. Recent zijn de eerste hoopgevende trials gestart, maar er zijn nog veel openstaande en urgente vragen. Wat is het beste moment om met therapie te starten? Is het begin van de ziekte te voorspellen, en willen gendragers dat wel weten? Is een alternatieve behandeling ook mogelijk zonder ruggenprik of hersenoperatie? En wat betekent dit voor hele jonge patiënten? Onderzoekers, artsen, ethici, biotech bedrijven en patiëntenverenigingen zullen gezamenlijk deze vragen beantwoorden, met als doel een persoonsgerichte aanpak en behandeling mogelijk te maken.
- CURE4LIFE: Ontwikkeling en maatschappelijke impact van op stamcellen gebaseerde genetische geneesmiddelen. Het corrigeren van een genetisch defect in de bloedstamcellen van de patiënt kan voor een aantal zeldzame genetische ziekten levenslange genezing betekenen. Helaas bereikt dit soort volledig genezende gentherapie de patiënten vaak niet, maar niet omdat de therapie niet zou werken. Het consortium gaat een platforminfrastructuur ontwikkelen die voor veel verschillende ziekten kan worden gebruikt, in plaats van telkens te focussen op één benadering die uniek is voor elke ziekte. Tegelijkertijd pakken zij uitdagingen aan met betrekking tot de regulering, vergoeding en publieke acceptatie van deze therapieën in een kenniscentrum voor dialoog met de samenleving.
- OPTIMA: Optimale overleving en kwaliteit van leven bij gemetastaseerde dikkedarmkanker door middel van irinotecan dosering op basis van UGT1A1 genotype en enzymactiviteit van het darmmicrobioom inclusief een dieetinterventie. Op Irinotecan gebaseerde chemotherapie is de eerste keuze bij behandeling van uitgezaaide darmkanker. Het doel is overlevingswinst met een goede kwaliteit van leven. Maar 30-40% van patiënten heeft helemaal geen evidente overlevingswinst en een vergelijkbaar percentage heeft ernstige bijwerkingen zoals koorts en diarree. Zowel chemotherapie zonder winst als bijwerkingen, beïnvloeden de kwaliteit van leven aanzienlijk negatief. Onderzoek heeft aangetoond dat genetische kenmerken van patiënt en tumor, als ook darmbacteriën een potentiële rol spelen bij chemotherapiewinst en -bijwerkingen. OPTIMA onderzoekt dit met als doel een gepersonaliseerde behandeling en daarmee een betere overleving en kwaliteit van leven.
