Het proefschrift van Stipdonk laat zien dat ruim 40 procent van kinderen geboren vóór 32 weken zwangerschap lage taalscores heeft op schoolgaande leeftijd. Bij op tijd geboren kinderen is dit 16 procent. Daarnaast lijken de taalproblemen toe te nemen naarmate het te vroeg geboren kind ouder wordt. Op 2-jarige leeftijd is het taalniveau van te vroeg geboren kinderen nog redelijk goed, maar op 10-jarige leeftijd is het verschil met hun op tijd geboren leeftijdsgenoten een stuk groter. Stipdonk onderzocht 63 te vroeg geboren kinderen op 2, 4 en 10-jarige leeftijd.
Langere en complexere zinnen
Het dalende taalniveau in de tijd is te verklaren doordat de taal die kinderen nodig hebben steeds complexer wordt, denkt Stipdonk. ‘Van een 2-jarige wordt nog niet veel verwacht van de taalontwikkeling. Op de leeftijd van 10 jaar wordt van kinderen verwacht dat ze langere en complexere zinnen gebruiken en begrijpen, waar ook langere vastgehouden aandacht voor nodig is. Dan vallen de veel te vroeg geboren kinderen vaak toch uit of moeten ze zich veel meer inspannen dan hun op tijd geboren klasgenoten.’
Het is niet gek dat te vroeg geboren kinderen meer moeite hebben met hun taalontwikkeling. Ze zijn geboren nog voor of in het derde trimester van de zwangerschap, dat extreem belangrijk is voor de rijping van het brein. Stipdonk: ‘Op MRI-scans van te vroeg geboren kinderen op 10 jaar zien we een verband tussen bepaalde breinstructuren en de taalvaardigheid. Kleine structuren in de kleine hersenen lijken bijvoorbeeld kleiner te zijn bij te vroeg geboren kinderen met zwakke taalvaardigheden.’
Van een 2-jarige wordt nog niet veel verwacht van de taalontwikkeling
Daarnaast lijkt de taalorganisatie in de hersenen anders te zijn. Taalfuncties worden normaal gesproken aangestuurd vanuit de linker hersenhelft, maar bij premature kinderen is die linker hersenhelft minder dominant.
Er is ook goed nieuws. Een kort verhaal navertellen lukt te vroeg geboren kinderen beter dan verwacht op basis van hun scores op gestandaardiseerde taaltesten. Hoewel ook dit nog lastiger is voor te vroeg geboren kinderen dan voor hun op tijd geboren leeftijdgenoten.
Ouders
Stipdonk benadrukt het belang van goede taalonderzoeken in de follow-up van te vroeg geboren kinderen. De taalproblemen worden volgens haar vaak niet blootgelegd door bijvoorbeeld een woordenschattest alleen. Ook IQ-scores geven geen goede afspiegeling van de taalvaardigheden. ‘Een goed taalonderzoek onderzoekt alle verschillende taaldomeinen, zoals begrip en productie van woorden en zinnen, de grammatica van zinnen en woordstructuren en combinaties hiervan. Een voorbeeld van zo’n taak is het maken van een grammaticaal correcte zin bij een plaatje waar een bepaald woord in voor komt.’ Ook pleit ze voor goede voorlichting aan ouders over hoe ze de taalontwikkeling van hun kind kunnen ondersteunen.
