Op de polikliniek Foetale geneeskunde van het Erasmus MC komen jaarlijks duizenden zwangeren die zorgen hebben over de gezondheid van hun kind. Dankzij de nieuwe I-Wall, zoals het systeem met de virtual reality muur van 3 meter breed en 2 meter hoog heet, is ieder detail van het kind in wording duidelijk te zien. Het is alsof je het kind kunt aanraken.
In de wachtruimte zitten de aanstaande ouders gespannen te wachten. Er is net een echo gemaakt van hun kleine spruit van dertien weken oud. De verloskundige had een niet-pluisgevoel. Nu buigt een team van zorgverleners zich over de beelden. ‘Wij stellen gezamenlijk vast af of er aangeboren afwijkingen zijn en wat dit betekent voor het kind en voor de aanstaande ouders’, vertellen gynaecologen Annemarie Mulders en Melek Rousian.
Wereldprimeur
Tot nu toe beoordeelden de zorgverleners het ongeboren kind voornamelijk met grijze 2D-beelden. Dankzij ontwikkelingen in de echoscopische technieken deden Mulders en Rousian met collega’s in de afgelopen jaren onderzoek naar het verbeteren van beeldvorming in de vroege zwangerschap. En met succes: de 3D-echotechniek met virtual reality op het grote scherm wordt nu geïntroduceerd in de polikliniek. ‘Een wereldprimeur’, stelt arts foetale geneeskunde Carsten Pietersma, die dit jaar op het onderzoek hoopt te promoveren. De I-Wall is de spil van ‘s werelds eerste poliklinisch centrum voor innovatieve prenatale beeldvorming.
Even later staan de ouders en zorgverleners samen in een donkere kamer voor een soort bioscoopscherm. Via 3D-brillen verschijnt er in de ruimte een reusachtig hologram van een vierkante meter groot. In werkelijkheid is het ongeboren kind pas 6,6 centimeter. ‘Anders dan tijdens een echo ligt de baby stil op het scherm, omdat het om een opname gaat van de eerdere echo. De bewegingen van de baby vormen zo geen belemmering voor het bestuderen van de beelden in de I-Wall’, vertelt arts foetale geneeskunde en promovendus Kristel Zandbergen.
Alarmbel
Behendig draait Zandbergen het hologram voor het scherm met de joystick van de computer. ‘We beoordelen de baby van kruin tot teen’, vertelt ze. Met de pointer scrolt ze door de organen voor de detectie van eventuele aangeboren afwijkingen. Ze kijkt naar mogelijke groeiverschillen en maakt een volumemeting van de blaas. ‘Alsof je de inhoud van een ballon op meet. Deze metingen verricht ik nadat de echo is gemaakt. Zo kan ik tijd nemen om de beelden rustig te bekijken zonder dat het een belasting is voor de zwangere.’
De stand van een voetje of extra vinger is in 3D meestal beter te zien
‘Als we een aangeboren afwijking in het eerste trimester van de zwangerschap vinden kan dit ernstig zijn. Maar dat hoeft niet’, vertelt Pietersma. ‘Een enkele keer kunnen we ouders geruststellen.’ De stand van een voetje of extra vinger is in 3D meestal beter te zien dan in 2D en heeft op het eerste gezicht geen grote gevolgen. ‘Maar’, vult Rousian aan. ‘Het is voor ons wel een alarmbel: Er is iets aan de hand. Ga doorzoeken.’
Verwachting
Mulders vertelt dat een aandoening in het DNA niet is te zien aan de buitenkant. Maar de uitingen daarvan soms wel. ‘Denk bijvoorbeeld aan vocht rondom het kind of in de nek. Door een punctie in de buik van de moeder kan dat nog dezelfde dag worden uitgezocht. Met een naald wordt er dan moederkoekweefsel of vruchtwater uit de baarmoederholte gehaald.’
De artsen stellen zichzelf iedere keer de vraag: wat mogen we verwachten? Bij meerdere afwijkingen speelt vaker een genetische aandoening, weet Rousian. ‘Met een extra vinger kun je natuurlijk honderd worden. En een opening in de buikwand kan operatief worden gesloten. Maar er zijn ook afwijkingen waardoor de kwaliteit van leven een stuk minder zal zijn. De ernst van de afwijking, al dan niet veroorzaakt door een genetische aandoening, bepaald over het algemeen de prognose van het kindje.’
Weloverwogen
Vroeg in de zwangerschap kijken zorgt ervoor dat ouders tijdig weten wat er aan de hand is. Ze kunnen zich voorbereiden en weloverwogen keuzes maken. Bij aangeboren afwijkingen komen veel emoties kijken. ‘Schuldgevoel, vragen en twijfel. We hopen ouders met de beelden daarin beter te ondersteunen’, aldus Mulders.
‘Misschien kan het sommige ouders helpen in de verwerking’
Als blijkt dat een kind niet zelfstandig kan leven buiten de buik van zijn moeder, dan beslissen de ouders of ze de zwangerschap voortzetten. ‘Misschien kan het sommige ouders zelfs helpen in de verwerking om hun kind als hologram te zien en er naam aan te geven’, aldus Zandbergen.
Na het bekijken van de beelden, nemen de zorgverleners de ouders mee naar de naastgelegen spreekkamer om in alle rust na te praten. Het stel haalt opgelucht adem, want hun ongeboren kind is gezond. De verdenking op een gedraaid voetje op de 2D-echo blijkt geen klompvoetje, zo liet de I-Wall zien.
Over de I-Wall
De I-Wall op de polikliniek Foetale Geneeskunde is het resultaat van jaren onderzoek in het Erasmus MC. In 2005 gebruikten onderzoekers de I-Space. Dat was een kamer met 3D-techniek op drie muren en vloer. Bio-informaticus Anton Koning van het Erasmus MC ontwikkelde daarna de V-Scope-applicatie specifiek om 3D-scans, zoals echo’s, beter te kunnen analyseren. Deze VR-techniek werd sinds 2012 in het klein gebruikt op een 3D-tv op de polikliniek Verloskunde en Foetale Geneeskunde. Ook onderzoekscohort Generation R maakt gebruik van een I-Wall. Lees meer over dat onderzoek.
Complexe zorg
Als universitair medisch centrum richt het Erasmus MC zich op patiënten die complexe zorg nodig hebben en op patiënten met een zeldzame aandoening. Voor die patiënten beschikken wij over de specifieke expertise en voorzieningen. Zoals beschreven in Koers28, de strategie van het Erasmus MC.
