Dat een chronische infectie met het hepatitis B-virus kan leiden tot leverkanker was bekend. Maar hoe dat precies gebeurt, is grotendeels onduidelijk. Dat was lastig te onderzoeken. Het virus infecteert alleen menselijke cellen, dus een goed proefdiermodel ontbrak. Onderzoek met cellijnen is het alternatief, maar staat verder af van de situatie in het lichaam van een patiënt.
De opkomst van leverorganoïden – ontwikkeld in het laboratorium van prof. Hans Clevers van het Hubrecht Instituut in Utrecht – veranderde dat. Leverorganoïden zijn een soort mini-levers, in het laboratorium opgekweekt uit menselijk leverweefsel. ‘Dit geeft ons de unieke kans om patiënt-specifiek te kijken naar hoe hepatitis B-virusinfectie verloopt en hoe het kan leiden tot leverkanker’, legt onderzoeksleider dr. Tokameh Mahmoudi van het Erasmus MC uit.
Littekens
In het wetenschappelijke tijdschrift eLife presenteren Mahmoudi en collega’s van de Hubrecht Organoid Technology (HUB), de afdeling Heelkunde van het Erasmus MC en het Alexander Fleming Biomedical Sciences Research Center in Griekenland nu de eerste resultaten van hun onderzoek. Ze maakten onder andere lever-organoïden van weefsel van hepatitis B-patiënten die een levertransplantatie moesten ondergaan.
Het weefsel bevatte littekens, zogeheten cirrose, maar met het blote oog waren nog geen tekenen zichtbaar van leverkanker. ‘We waren dan ook verbaasd dat we op moleculair niveau wél de eerste tekenen van leverkanker vonden’, vertelt Mahmoudi.
In meer detail: de genen die tot expressie kwamen in met de hepatitis B geïnfecteerde leverorganoïden van cirrotisch leverweefsel leken meer op leverkanker dan op gezond leverweefsel. De onderzoekers vonden zelfs tekenen van dezelfde vroege moleculaire handtekening van leverkanker in leverorganoïden gemaakt van leverdonoren die waren hersteld van hepatitis B.
Derde wereldbevolking besmet
Hun bevindingen zijn belangrijk bij het vervolgen van patiënten met chronische hepatitis B, stelt Mahmoudi. ‘Hepatitis B en daaruit volgende leverkanker zijn wereldwijd een groot probleem. Naar schatting een derde van de wereldbevolking raakt besmet met het virus. Bij slecht een klein deel wordt de infectie chronisch, maar de diagnose leverkanker wordt vaak laat gesteld. De vroege handtekening kan mogelijk dienen als biomarker om leverkanker vroeger op te sporen.’
Leverorganoïden kunnen het hepatitis B-onderzoek ook op andere manieren verder helpen, denkt Mahmoudi. ‘Het grote voordeel van organoïden is dat het patient-specifiek levend weefsel is. We kunnen het opslaan in biobanken, het laten groeien, er nieuwe medicijnen op testen en in detail bestuderen hoe infectie met hepatitis B-virus verloopt.’
