10 vragen over zonnebrand en huidkanker (en de antwoorden) 

UV-straling 

Zonneschijn bestaat uit zichtbaar licht én uit ultraviolet (UV)-A en ultraviolet-B-licht. Een ezelsbruggetje om de effecten van de verschilende type straling te onthouden is dat de A in UV-A staat voor aging. Dat licht zorgt ervoor dat je huid (sneller) veroudert: je krijgt er rimpels en pigmentvlekken van. De B in UV-B staat voor burn. Je huid verbrandt ervan. Van beide soorten UV-licht kun je huidkanker krijgen. 

1 Moet je ook zonnebrandcrème smeren als je binnenblijft? 

‘Ja. Dat wil zeggen: als je binnen achter een raam zit, bijvoorbeeld in de auto. UV-A-licht kan door glas. Dat betekent dat je huid sneller veroudert als die achter het raam in contact komt met de zon. UV-B dringt niet door glas, dus verbranden doe je niet. Als je je huid wilt beschermen tegen snelle veroudering, dan moet je smeren als je binnen bent. Als je binnenshuis buiten bereik van zonlicht bent, hoeft het natuurlijk niet.’ 

2 Bestaat er zoiets als verantwoord naar de zonnebank gaan of verantwoord zonnen? 

‘De zonnebank is nooit verantwoord. Maar met de zon zit het anders. Je kunt de zon niet uitzetten en iedereen vindt het fijn om buiten in de zon te zijn. Maar doe dat op een verantwoorde manier. Ga niet liggen bakken, blijf zoveel mogelijk uit de zon tussen 12.00 en 15.00 uur en bescherm je huid goed. Smeer je in, draag bedekkende kleding en zonnebril. Weren, kleren, smeren is mijn devies.’

3 Hoe krijg je voldoende vitamine D binnen als je altijd zonnebrandcrème smeert? 

‘Je lichaam maakt vitamine D aan als zonlicht op je huid komt.  Ook als je crème met factor 30 of 50 smeert, maak je – met een lichte huid – gewoon vitamine D aan. Zonnebrandcrème beschermt tegen zonlicht. Maar vaak smeren mensen niet dik genoeg. Plus: je zweet en je veegt de crème eraf in de loop van de dag. Mensen met een heel donkere huid hebben veel pigment. Zij maken daardoor van nature minder vitamine D aan. Voor hen geldt het advies om extra vitamine D te slikken.’ 

Huidtypen en kwetsbare huid

4 Hoe smeer je als je een huidaandoening hebt, zoals eczeem, psoriasis of vitiligo? 

‘Ook dan geldt dat je je goed moet beschermen met zonnebrandcrème. Zeker bij vitiligo (pigmentloze, lichte vlekken op de huid, red.) mag je factor 50 smeren als je in de zon zit of loopt. Mensen met psoriasis en eczeem rapporteren vaak dat hun plekken minder vurig worden als het zonnig weer is. UV-licht is ontstekingsremmend. Dermatologen geven vaak lichttherapie met UV-licht. Maar dat gebeurt in een gecontroleerde setting en de dosis wordt aangepast en de belichting is maar heel kort. Daarom is het advies toch om te smeren als je de zon in gaat en niet overmatig in de zon te gaan zitten. Je huid wordt misschien rustiger van het UV-licht, maar je wilt toch geen huidkanker ontwikkelen?’ 

5 Moet je ook smeren als je een donkere huid hebt? 

‘Ja. Een Afro-Amerikaanse huid verbrandt wat minder snel, die heeft een natuurlijke sun protection factor van 13. Maar verbranden doet die dus wel als je niet smeert. Let ook op: melanomen – de ernstigste van alle huidkankers – ontstaan bij mensen met dit huidtype niet op de huid die aan de zon is blootgesteld. In tegenstelling tot de lichte huidskleur. Bij mensen met een Afro-Amerikaanse huid ontstaan melanomen op de handpalmen, de voetzolen en onder de nagels. Bij mensen met een licht getinte huidskleur, zoals Turken en Marokkanen, en Latijns-Amerikanen, zien we minder huidkanker dan bij Kaukasische huidtypen. Maar het komt wel voor. Vooral bij mensen die vroeger veel in de sterkere zon zijn geweest in hun land van herkomst.’ 

Welke zonnebrand en houdbaarheid

6 Kun je huidkanker krijgen van de chemicaliën in zonnebrand? 

‘Nee. Maar ik begrijp waar het misverstand vandaan komt.  Er zijn studies waaruit blijkt dat mensen die veelvuldig smeren, vaker huidkanker krijgen. Maar dat komt omdat mensen die vaak smeren vaker de zon opzoeken. Vergelijk het met het kogelwerend vest. Mensen die vaak een kogelvrij vest dragen, doen dat omdat ze vaak het risico lopen in een schietpartij te belanden. Ze  belanden vaker in het ziekenhuis met schotwonden omdat ze vaker aan schietpartijen worden blootgesteld. Maar dat betekent niet dat een kogelwerend vest geen bescherming biedt.’ 

‘Sommigen denken ook dat de chemicaliën in de zonnefilters kankerverwekkend zijn. Daar is geen bewijs voor. Sommige chemicaliën zijn mogelijk hormoonverstorend, maar deze ingrediënten worden steeds minder vaak gebruikt. Je kunt ook kiezen voor zonnebrand met filters zonder chemicaliën. Die zijn dan gemaakt op basis van mineralen zoals zinkoxide of titaniumdioxide.’ 

7 Is geopende zonnebrand echt maar een jaar goed? 

‘Gebruik de zonnebrandcrème na openen tot de datum op het houdbaarheidssymbool dat erop staat. Dit is meestal 12 maanden. Maar als je goed en voldoende smeert, moet je fles of tube al na drie dagen smeren leeg zijn.’ 

8 Welke zonnebrand raad je aan? 

‘De prijs zegt niks over de kwaliteit. Alle zonnebrandcrèmes die in Nederland zijn goedgekeurd, doen hun werk. Kies iets dat je prettig vindt om te smeren.’ 

Hoe vaak en hoeveel smeren

9 Is elke ochtend smeren voldoende? 

‘Nee. Je moet om de 2 à 3 uur smeren als je buiten bent. En niet alleen als je op het strand bent, maar ook als je op de fiets zit of aan het wandelen of sporten bent. Wel is het raadzaam om je ‘s morgens na het douchen al in te smeren. Zo mis je geen randjes bij je kleding.’ 

10 Is factor 30 genoeg of smeer je toch beter factor 50? 

‘Factor 30 beschermt voor 97 procent, factor 50 voor 98 procent. Dat verschil is dus minimaal. Factor 50 geeft misschien een vals gevoel van zekerheid. Beter smeer je factor 30 en dan een paar keer per dag als je buiten bent. Tenzij je vitiligo of een andere huidziekte hebt waardoor je heel gevoelig bent voor zonlicht, dan smeer je factor 50, ook een paar keer per dag.’ 

Meer weten?

Wil je meer weten over zonnebrand en huidkanker, luister dan aflevering 40 van de podcast Erasmus MC In Opname. Daarin vertelt Marlies Wakkee nog veel meer. Heb je vragen over zonnebrand? Stel ze aan de Twijfeltelefoon: 088-7555777.