Zo’n tachtig procent van de aangeboren hartafwijkingen wordt tijdens de zwangerschap ontdekt. Vaak bij de 20 wekenecho en soms bij de 13 wekenecho al. Het foetale hart is bij de 20 wekenecho ongeveer zo groot als een pinknagel. Bij verdenking op een aangeboren hartafwijking worden ouders verwezen naar de afdeling Prenatale Diagnostiek in het Erasmus MC Sophia. Hier krijgen zij een uitgebreide echo waarbij het hart van de baby tot in detail wordt bekeken door een gynaecoloog of prenatale arts en kindercardioloog samen.
Nauwkeurige opsporing van hartafwijkingen
In de baarmoeder heeft de foetus meestal geen last van de hartafwijking, omdat de placenta helpt om het werk van het hart over te nemen. Na geboorte is wel vaak een behandeling met ingreep nodig. Na het gedetailleerde echo-onderzoek wordt daar een behandelplan voor opgesteld. ‘Maar soms kan met de huidige echotechnieken vóór de geboorte de aanwezigheid of ernst van een vermoedde hartafwijking met onvoldoende zekerheid aangetoond of uitgesloten worden’, legt Van den Wildenberg uit. ‘Met name vernauwingen in de grote lichaamsslagader en de aanwezigheid en grootte van gaatjes in het hartkamertussenschot kunnen soms lastig te beoordelen zijn.’
Deze hartafwijkingen kunnen na de geboorte in enkele gevallen snel problemen geven. Ouders blijven daarom voor de zekerheid vanaf 20 weken zwangerschap onder medische controle, terwijl het kind soms na de geboorte helemaal gezond blijkt te zijn. ‘Met deze nieuwe techniek hopen we bepaalde afwijkingen eerder te kunnen opsporen of uitsluiten, om zo die lange periode van onzekerheid voor ouders te verminderen.’
Zo zien de nieuwe echobeelden eruit:
Ook gynaecoloog-perinatoloog Jérôme Cornette is enthousiast. ‘De beelden zijn fenomenaal’, zegt hij. ‘Tot nu toe gebruikten we verschillende kleuren om de richting van de bloedstroom te laten zien. Met deze nieuwe techniek, die blood speckle imaging of Graphicflow van GE Healthcare heet, kunnen we de beweging van individuele bloeddeeltjes volgen. Hierdoor zien we wervelingen, draaikolkjes en kleine veranderingen in de bloedstroom beter. Dat helpt ons om afwijkingen zoals vernauwingen en gaatjes eerder op te sporen. En we leren steeds meer over bloedstromen in het foetale hart vóór de geboorte.’
Meten is weten
Van den Wildenberg zal tijdens haar onderzoek antwoord zoeken op drie vragen:
- Is het alleen een betere beeldkwaliteit of helpen deze beelden ook echt bij het beter stellen van een diagnose tijdens de zwangerschap?
- Levert deze techniek echt een duidelijker beeld op van afwijkingen in de grote lichaamsslagader en gaatjes in het harttussenschot, zodat ouders sneller duidelijkheid hebben of er wel of geen afwijking te zien is?
- Kunnen gynaecologen en prenatale artsen met deze techniek beter voorspellen of de baby met aangeboren hartafwijking direct na de geboorte een spoedbehandeling of spoedingreep nodig heeft?
Het laatste punt is iets dat nu niet altijd met zekerheid vast te stellen is en juist dat zou ook van grote meerwaarde kunnen zijn. ‘Als er vermoeden is van een vernauwing in de lichaamsslagader, krijgt de baby na de geboorte een medicijn. Dat doen we om problemen te voorkomen tot we zeker weten of er inderdaad een vernauwing is’, licht Cornette toe. ‘Dit medicijn dienen we via een infuus toe en de baby moet daarvoor op de intensive care blijven. Als voor de geboorte al duidelijk is dat er geen belangrijke vernauwing is, kan het kind gewoon bij de moeder blijven.’
Betere planning van geboorte
Ook bij baby’s waarbij de grote lichaamsslagader en de longslagader verkeerd om aangelegd zijn of een van de kamers te klein is, is soms onmiddellijk na de geboorte een spoedingreep nodig om het kind in leven te houden. Na een paar dagen volgt dan een grotere operatie. ‘Nu is het nog heel moeilijk om voor de geboorte te voorspellen welk kindje deze spoedingreep nodig zal hebben. Met deze nieuwe techniek, hopen we dat beter te kunnen zien. We kunnen de bevalling dan beter plannen zodat er zo weinig mogelijk tijd voor het kindje verloren gaat en ouders beter voorbereid zijn. Dat zou echt een verbetering van de zorg zijn.’
In de samenwerking met Radboudumc kan de nieuwe techniek eveneens voordeel opleveren. Moeders van hartekinderen uit Nijmegen en omgeving bevallen nu in Rotterdam als er twijfel is of er direct na de geboorte een ingreep nodig is die alleen daar uitgevoerd kan worden. ‘Als we beter kunnen voorspellen bij welke kinderen dat niet nodig is, kunnen zij in Nijmegen geboren worden en enkele dagen of weken later naar Rotterdam komen voor de ingreep. Dit zorgt niet alleen voor minder paniek en stress bij de ouders, maar is ook fijner voor de planning van de operatieteams’, aldus Cornette.
Eenvoudige toepassing
Van den Wildenberg hoopt binnen zes maanden de eerste resultaten te kunnen delen. De ouders die zij nu bij haar onderzoek betrekt, werken graag mee. ‘Ze vinden de beelden er ‘gaaf’ uitzien en dragen graag hun steentje bij aan het beter informeren van ouders in de toekomst. Zij weten als geen ander hoe onzeker de periode is tussen de diagnose en de geboorte.’
Over een jaar zal de officiële analyse klaar zijn, maar de verwachtingen zijn nu al hooggespannen. ‘Deze techniek staat nog in de kinderschoenen, maar heeft zeker potentie’, geeft Van den Wildenberg aan. ‘Het is een makkelijke toepassing, waarmee ook iedere verloskundige of echoscopist al bij de 20 weken echo hartafwijkingen nog beter zou kunnen signaleren. Wij zijn een van de eersten die er nu mee werken en we zien al verschillen. Dit zou weleens de nieuwe standaard kunnen worden en dat is bijzonder om aan mee te werken.’
Gynaecoloog-perinatoloog Jérôme Cornette en prenataal arts Sarah van den Wildenberg. Foto: Esther Morren.
Passende zorg
Het Erasmus MC biedt de zorg die aansluit bij de behoefte van de patiënt: zorg die de patiënt samen met de behandelaar kiest. En zorg die plaatsvindt op de juiste plek: in ons universitair medisch centrum, een ander ziekenhuis, thuis of waar dan ook. Zoals beschreven in Koers28, de strategie van het Erasmus MC.
