In 2020 voltrok zich een revolutie in de complexe longkankerchirurgie. Dankzij virtual reality (VR) lukte het om de anatomie van de long uitgebreid in kaart te brengen. De chirurg zet een VR-bril op en ziet voorafgaand aan de operatie exact waar in een longkwab de tumor zich bevindt.
Nog geen drie jaar later gaan dezelfde chirurgen van het Erasmus MC een stap verder. Ze hebben de eerste longkankerpatiënten geopereerd met augmented reality. Daarbij worden virtuele beelden van de long tijdens de operatie over de long geprojecteerd. Zo ziet de chirurg live waar bloedvaten en luchtwegen lopen en waar de tumor zit. Dat is niet altijd zichtbaar met het blote oog en voor een chirurg belangrijke informatie om de juiste route naar de tumor te bepalen.
‘Met augmented reality vinden we veiliger en beter de weg in het binnenste van de patiënt’, aldus hartlongchirurg dr. Lex Maat. De Rotterdamse chirurgen zijn de eersten ter wereld die augmented reality gebruiken voor een longoperatie.
Joysticks
De chirurgen gebruikten augmented reality bij twee robot-geassisteerde operaties. Tijdens deze operatie staat de chirurg niet aan de operatietafel, maar zit hij of zij achter een bedieningspaneel van een operatierobot. Met joysticks bedient de chirurg operatie-instrumenten die via kleine gaatjes in het lichaam van de patiënt zijn ingebracht. Op het scherm ziet de operateur wat hij of zij doet via een camera in de patiënt. Met augmented reality kunnen over die beelden de virtuele beelden van de long gelegd worden.
‘Je kunt augmented reality vergelijken met GPS’
‘Je kunt augmented reality vergelijken met GPS’, vertelt onderzoeker en hartlongchirurg in opleiding dr. Amir Sadeghi. Hij en hartlongchirurg dr. Sabrina Siregar voerden de eerste twee operaties met augmented reality uit. ‘Augmented reality helpt de chirurg om preciezer te opereren. We kunnen nu bijvoorbeeld zien dat onder een bepaald stukje long een slagader loopt’, aldus Siregar.
Veelbelovend
De eerste twee patiënten die met augmented reality zijn geopereerd maken het goed. Het chirurgisch team is enthousiast. Sadeghi: ‘De eerste testen waren veelbelovend, we weten nu dat de techniek in principe goed werkt. Nu moeten we de techniek verder valideren en zorgen dat het gebruiksgemak toeneemt, zodat het laagdrempeliger toegepast kan worden in eventueel klinisch onderzoek.’
Het team verwacht dat door augmented reality operaties sneller zullen gaan en patiënten minder vaak complicaties zoals bloedingen zullen hebben. Ook is de verwachting dat beginnende chirurgen sneller leren door de techniek al vroeg in de opleiding toe te passen. ‘Wat de precieze meerwaarde is voor de patiëntenzorg zal in toekomstig klinisch onderzoek moeten worden uitgezocht’, legt Sadeghi uit. Hij ontwikkelt de augmented reality-techniek verder met een team van cardiothoracaal chirurgen, technisch geneeskundigen, softwareontwikkelaars en kunstmatige intelligentie-specialisten.
