“Bio-informatici en analisten uit de financiële sector hebben meer gemeen dan je een-twee-drie zou denken” zegt Van der Spek. “Ik bestudeer op grote schaal medische processen. Een voorbeeld: patiënten krijgen een medicijn toegediend. Wat is het effect van dat medicijn op gen A? En op gen B? Gaat de activiteit van die genen omlaag of omhoog? Ik zoek vervolgens naar verbanden. Zijn er binnen de totale groep patiënten kleinere groepen te onderscheiden die verwantschap vertonen? Hebben zij bijvoorbeeld dezelfde variaties in de bouwstenen van die genen? Op die manier hoop ik een verklaring te vinden waarom een medicijn bij de ene patiënt wél en bij de andere niet werkt, of waarom bij de ene patiënt de dosis hoog moet zijn en bij de andere een lage dosis volstaat. Door data-analyse probeer ik te voorspellen welke therapie het beste is. Data-analisten van grote banken doen in wezen hetzelfde. Zij bestuderen financiële transacties om daarvan te leren en beter te kunnen inspelen op de behoeften van de klanten.”
Beeld: Studio Vonq
Leukemie
Hoe kwam de bank bij de medische wetenschap terecht? “Ik werd benaderd door Tjebbe Tauber, Beyond Banking-teamlid van ABN AMRO. Hij werkt ook bij Inspire2Live en via hen kwam hij bij mij terecht. Zijn vraag: ‘Kunnen wij met onze expertise iets betekenen voor jouw onderzoek? Heb je een vraag die je met jouw modellen niet kunt oplossen?’ Die had ik wel. In het verleden heb ik met oud-collega’s Rob Pieters en Jules Meijerink (nu Prinses Máxima Centrum (PMC), Universiteit Utrecht, red.) een grote studie gedaan bij kinderen met leukemie. Die studie heeft een grote hoeveelheid informatie opgeleverd, maar wij konden daaruit geen voorspellende conclusies trekken over een meest optimale behandeling van de patiënten. Daarmee bedoel ik: welke patiënten hebben baat bij een hoog risico behandeling, welke een zouden prima een laag laag risico behandeling kunnen krijgen en welke patiënten zitten daar tussenin? Die indeling is belangrijk, want dan kun je de patiënten de juiste dosering van een geneesmiddel geven. Tegenwoordig wotrdt dit ook wel personalized medicine genoemd. Met deze data/gegevens zijn we samen met PMC naar Tauber gestapt.”
‘Wat voor ons big data is, wordt in de financiële sector geen big data genoemd’
Whizzkids
Van der Spek had verwacht dat er twee of drie analisten naar de gegevens zouden gaan kijken. Lachend: “Dat pakte iets anders uit.. De Beyond Banking Days waren een compleet event, dat op een vrijdagavond begon en zondagmiddag werd afgesloten met presentaties van de resultaten. Ik schat dat er zo’n tweehonderd deelnemers waren. Ruim veertig teams waren bezig met verschillende prototypes en innovaties. Vier teams, met data-analisten van Quantillion, Deloitte, the Netherlands eScience Center en ABN AMRO, hebben zich gericht op onze data set.”
Alle teams kwamen afzonderlijk van elkaar tot dezelfde conclusie: deze patiënten vallen onder het hoog risico, deze onder het lage risico, deze groep ligt ertussenin. Verder onderzoek moet uitwijzen of hun model gebruikt kan worden voor het vaststellen van nieuwe behandelprotocollen.
Van der Spek: “Wat ons medische wetenschappers niet lukte, kregen deze financiële whizzkids in een weekend voor elkaar. Hoe dat kan? Zij gebruiken andere statistische methodes waar wij niet mee werken. Onze analyses gaan uit van grote effecten: welke genen worden het sterkst door een medicijn beïnvloed? Als een medicijn gericht op een paar genen inwerkt, heeft die aanpak succes. Maar het komt ook voor dat een medicijn een scala van genen beïnvloed. Dan zien wij met onze analyses door de bomen het bos niet meer. Met hun rekenmodellen lukt het wel, die nemen álle effecten mee.”
2.0
Wat betreft het analyseren van grote datasets loopt de financiële sector tien jaar voor op de medische wereld, meent Van der Spek. “Wat voor ons ‘big data’ is, wordt door hen geen ‘big’ data genoemd. Zij zijn gewend om met veel grotere informatiebronnen te rekenen. Deze samenwerking is een geweldige kans om van hun kennis, middelen en contacten gebruik te maken. Over de schutting kijken loont.”
Een tweede evenement staat gepland voor medio 2018. Van der Spek: “Dan wordt gewerkt met onderzoeksgegevens van kinderen met huidkanker van prof. dr. Suzanne Pasmans, kinderdermatoloog bij het Erasmus MC. Ik ben heel benieuwd of de 2.0 versie ook zo succesvol zal verlopen.”
