In de SWITCH-studie is gekeken naar de effecten van de tweede (booster)vaccinatie met verschillende vaccins op de immuunrespons. Deelnemers waren zorgmedewerkers uit de verschillende academische ziekenhuizen, die in het voorjaar van 2021 een eerste vaccinatie met het Janssen-vaccin kregen. Ze kregen na willekeurige indeling een booster met Janssen, Moderna, Pfizer of geen booster.
In het licht van mogelijk afnemende immuniteit en circulatie van nieuwe coronavirusvarianten, kan het afweersysteem na een enkele Janssen-vaccinatie het meest efficiënt worden opgepept met de mRNA-vaccins Pfizer en Moderna, in vergelijking met geen booster of een tweede Janssen-vaccin. De onderzoekers verwachten daarmee een verhoogde effectiviteit tegen infectie en transmissie.
Antistoffen en afweercellen
De onderzoekers bekeken het effect van een boostervaccinatie op twee takken van het afweersysteem: de antistoffen en afweercellen. Antistoffen zijn belangrijk bij het voorkomen van infectie met het coronavirus, waar afweercellen er juist voor zorgen dat het coronavirus wordt opgeruimd zodra het binnen weet te dringen.
Na boostervaccinatie met Janssen, Moderna of Pfizer namen zowel de antistoffen als afweercellen toe. Deze toename was significant groter bij boostervaccinatie met de Moderna- en Pfizer-vaccins, vergeleken met een boostervaccinatie met het Janssen-vaccin.
Opkomst varianten
Prof. dr. Hugo van der Kuy, hoofd apotheek van het Erasmus MC, was de trekker van de SWITCH-studie, samen met drs. Roos Sablerolles, arts-onderzoeker/AIOS Klinische Farmacologie en Klinische Geriatrie. Van der Kuy: ‘Het vaccin van Janssen was als enige goedgekeurd voor slechts één toediening, waarmee 85,4% van de gevaccineerden na 28 dagen was beschermd tegen ernstige Covid-19. Ondanks de acceptabele bescherming, lagen de antistofniveaus na één Janssen-vaccinatie lager dan de antistofniveaus na twee vaccinaties met een mRNA-vaccin. Door de opkomst van varianten van het coronavirus is het belangrijk dat we nu weten dat een aanvullende vaccinatie na één shot Janssen belangrijk is.’
‘Boosten met een beschikbaar vaccin is beter dan niet-boosten’
Sablerolles: ‘Toekomstige studies zullen de toegevoegde waarde van boosten tegen ernstige ziekte moeten aantonen. In de discussie over de noodzaak van boostervaccinatie moet rekening worden gehouden met de doelgroep, circulatie van varianten en de wereldwijde ongelijkheid in toegang tot vaccins. Boosten met een beschikbaar vaccin is beter dan niet-boosten.’
Over de SWITCH-studie
De SWITCH-studie is een gerandomiseerde gecontroleerde multicenter-studie van vier academische ziekenhuizen (UMC Groningen, Amsterdam UMC, Leids Universitair Medisch Centrum en het Erasmus MC), onder leiding van het Erasmus MC. Deelnemers waren 461 gezondheidswerkers die in mei of juni 2021 een Janssen-vaccin hebben gekregen. In het Erasmus MC werd intensief samengewerkt tussen de ziekenhuisapotheek en de afdeling Viroscience (Corine Geurts van Kessel en Rory de Vries) en de Travel Clinic. Daarnaast was de medewerking van de andere academische centra onmisbaar voor het succes van de studie. De resultaten zijn gepubliceerd in de New England Journal of Medicine (DOI: 10.1056/NEJMoa2116747).
Het onderzoek diende als basis voor het maken van beleid door de Gezondheidsraad en het landelijke OMT. De studie is mogelijk gemaakt dankzij een financiële bijdrage van ZonMw.
