Erasmus MC

Verpleegkundigen aan het roer? Betere zorg!

De zorg is beter in organisaties waar verpleegkundigen invloed hebben op zowel de patiëntenzorg als de strategische koers van het hele ziekenhuis. Dat blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC. Ook helpt het als verpleegkundigen open staan voor innovaties en de ruimte nemen en krijgen om hun collega’s uit te dagen. 

Deel
1 likes
Leestijd 4 min
2019_10_04_11_00__A6A4337.bw_

Een paar jaar geleden stond onderzoeker Linda den Breejen – de Hooge nog zelf aan het bed als verpleegkundige. ‘Hartstikke leuk en mooi vak’, blikt ze enthousiast terug. Maar ook dacht ze o zo vaak: ‘Dit kan toch beter? Waarom hebben we van die lange lijnen? Waarom nemen managers soms besluiten die niet handig zijn voor verpleegkundigen, terwijl zij het werk moeten uitvoeren?’

Den Breejen – de Hooge wilde graag iets doen waar de verpleegkundigen daadwerkelijk iets aan hebben. Ze begon daarom naast haar functie een carrière als onderzoeker. Ze wilde onder andere weten in welke situaties het wel goed gaat. Wat doen verpleegkundigen daar beter dan op de plekken waar het minder goed gaat? ‘Door dat te onderbouwen met feiten, kunnen we er ook echt iets mee doen.’

Inspiratie

De inspiratie vond ze in het werk van de Canadese hoogleraar verpleegkunde, Greta Cummings. Zij toonde aan dat de manier waarop managers leiding gaven, direct invloed had op het werk van verpleegkundigen. En uiteindelijk ook op kwaliteit van de zorg. Was de baas bijvoorbeeld autoritair of juist een coachend type? Luisterde hij echt naar de mensen op de werkvloer?
Dat verband tussen leiderschap, de rol van verpleegkundigen en de kwaliteit van de zorg, werd ook het onderwerp van het onderzoek van Den Breejen – de Hooge. Maar anders dan Cummings, nam zij een andere vorm van leiderschap onder de loep. Niet die van de managers, maar die van verpleegkundigen zelf. ‘Dat is eigenlijk veel breder.’

Lees verder onder de foto

Onderzoeker Linda den Breejen – de Hooge

Uitdagen

Leiderschap is iets wat iedereen kan en in zich heeft. Het gaat om hoe verpleegkundigen hun werk uitvoeren. ‘Hoe nemen zij in hun dagelijks werk de regie? Staan ze open voor innovaties? Zorgen ze dat nieuwe ideeën uitgevoerd worden? Maar ook: Dagen ze hun collega’s uit, inspireren ze anderen en dragen ze zelf bij aan een veilige en vertrouwde werkomgeving? Het gaat dus eigenlijk om een combinatie van competenties.’

De onderzoeker trok 5 umc’s in met vragenlijsten. Ruim 655 verpleegkundigen vulden deze online in. Deze verpleegkundigen hadden direct contact met patiënten. In het Erasmus MC deden 272 verpleegkundigen mee. Zij kregen vragen over de kwaliteit van de zorg. Daarnaast werd met twee internationaal gebruikte vragenlijsten leiderschap gemeten. De zogenoemde Leadership Practice Inventory (LPI) werd gebruikt om de leiderschapscompetenties te meten en de Multifactor Leadership Questionnaire (MLQ) om te meten welke leiderschapsstijlen de verpleegkundigen gebruiken.

Nieuwe ideeën

De meest gebruikte leiderschapsstijl blijkt transformationeel leiderschap: ‘Dat is iemand waar collega’s vertrouwen in hebben, die integer is, anderen stimuleert, nieuwe ideeën aanmoedigt en anderen coacht en helpt te ontwikkelen. Maar we zagen ook aan de score (3,7 op een schaal van 1-5, red.) dat verpleegkundigen dit nog verder kunnen ontwikkelen. Ze waren het beste in motiveren, erkennen en herkennen. Maar ook die competenties kunnen ze nog verbeteren.’ Verpleegkundigen waren het minst sterk in ‘uitdagen’ en ‘inspireren’.

Kwaliteitsverhoging

Wat kunnen we met deze uitkomsten? Den Breejen – de Hooge: ‘Ik vond een positief verband tussen leiderschap en kwaliteit van de zorg. Dat betekent dat als verpleegkundigen hun leiderschap verbeteren, de kwaliteit van de hele zorg beter wordt. Het is dus nuttig om verpleegkundigen mee te laten doen aan trainingsprogramma’s.’ Maar dat is niet genoeg. ‘Ze moeten ook door hun managers worden gestimuleerd en gemotiveerd om leiderschap te ontwikkelen en daarmee samen de zorg te verbeteren.’

Den Breejen – de Hooge hoopt dat haar onderzoek verpleegkundigen en hun leidinggevenden inspireert. Daar waar je het leiderschap van verpleegkundigen verbetert, hebben mensen ook meer plezier in hun werk, ontstaat een meer open sfeer en worden zelfs minder fouten gemaakt. ‘Dat is goed voor iedereen.’

Lees verder onder de foto

 

Feiten verpleegkundigen

  • Bijna 60 procent van alle werknemers in de zorg is verpleegkundige
  • 85 procent van alle verpleegkundigen is vrouw (CBS)
  •  In Nederland werken ongeveer 186.000 verpleegkundigen (CBS)
  •  Daar waar het aantal verpleegkundigen hoog is en meer verpleegkundigen een hbo-v opleiding hebben, sterven minder patiënten dan in ziekenhuizen met minder (hoog opgeleid) personeel (The lancet)
  • Volgend jaar hebben we tussen de 15.300 en 18.900 verpleegkundigen te weinig. Waarvan tussen de 2200 en 3100 in umc’s. (bron: VWS)
  • In 2030 ontstaat naar verwachting een tekort van tussen de 21.500-26.000 verpleegkundigen. Het grootste tekort is dan in de thuiszorg . (ministerie VWS)
  • In 2020 hebben zich bijna 1000 meer studenten voor HBO-verpleegkunde aangemeld dan het jaar daarvoor
  • Er is een speciale commissie  in het leven geroepen die moet onderzoeken hoe we het personeelstekort kunnen aanpakken. Deze commissie heet ‘Werken in de zorg’.
  • De commissie vindt dat verpleegkundigen benaderd moeten worden als topsporters. ‘Faciliteer ze optimaal om hun professie uit te voeren, organiseer professionele autonomie.’ Ook meer hersteltijd, meer invloed op werktijden en roostering en meer invloed binnen en buiten de eigen organisatie horen daarbij.

 

Het onderzoek van Linda den Breejen – de Hooge, is gepubliceerd in het Journal of Research in Nursing.

Lees ook