Dr. Bart Rijnders
Wie genezen is van een coronavirusinfectie, heeft meestal beschermende antistoffen in het bloed. En juist die antistoffen zouden het ziektebeloop van coronapatiënten mogelijk gunstig kunnen beïnvloeden. Uit het ConCoVid-onderzoek dat internist-infectioloog Bart Rijnders onlangs samen met bloedbank Sanquin startte, moet duidelijk worden of dit werkelijk zo is.
Controlegroep
Komende maanden doen in totaal 426 patiënten mee aan het onderzoek dat wordt gecoördineerd door het Erasmus MC. Op basis van loting krijgt de ene helft plasma toegediend, de andere helft – de zogenoemde controlegroep – de standaard behandeling voor coronapatiënten. “Door gebruik te maken van een controlegroep kunnen we goed het effect meten en vaststellen of het toedienen van bloedplasma met antistoffen ervoor zorgt dat zieke coronapatiënten sneller opknappen, niet ernstig ziek worden of overlijden”, aldus Rijnders. “In eerste instantie behandelden we tien niet IC-patiënten. Daarbij zagen we geen onverwachte bijwerkingen. Vervolgens zijn we ook gestart met de behandeling van de ziekste patiënten op de IC.
Virusvernietiger
Hoe de behandeling werkt? “De antistoffen binden zich aan het oppervlak van het virus en trekken witte bloedcellen aan die het virus vernietigen en opruimen. Het is nog niet zeker dat deze behandeling mensen die corona hebben, kan genezen. Maar we hebben in een recent onderzoek van het Erasmus MC gezien dat apen wel dit soort beschermende antistoffen maken. Ook de analyse van het plasma van de eerste dertig donoren in deze studie laat zien dat de meerderheid van hen twee weken na het einde van de ziekte deze antistoffen in meerdere of mindere mate heeft aangemaakt. Wij kiezen er dan de donoren met de beste antistoffen tussenuit. Hun plasma gebruiken we als behandeling.”
Recent werden enkele kleine onderzoeken beschreven waarin de eerste mensen met plasma werden behandeld. Deze studies tonen aan dat de behandeling veilig lijkt, maar omdat ze kleinschalig en zonder controlegroep zijn, kan er over de werkzaamheid niks gezegd worden.”
We starten zo snel mogelijk met de behandeling
Zakje plasma
Patiënten die behandeld worden, krijgen een infuus met een zakje plasma van deze streng geselecteerde donoren. Rijnders: “Als mensen worden opgenomen, zijn ze gemiddeld al zo’n acht tot negen dagen ziek. We starten dan zo snel mogelijk met de behandeling, hoe eerder hoe beter.”
Bijwerkingen
Of de toediening van plasma mogelijk ook bijwerkingen kan veroorzaken, kan op dit moment niet honderd procent worden uitgesloten. Gelukkig werden geen bijwerkingen gemeld in de kleine studies die al gedaan werden en ook zagen wij dit niet bij de eerste patiënten in onze studie. “Maar”, zegt Rijnders, “elke behandeling met geneesmiddelen, zelfs de meest veilige zoals aspirine of paracetamol, kunnen bijwerkingen veroorzaken. Dit geldt ook voor bloedproducten die dagelijks meerdere honderden patiënten in Nederland ontvangen. Ernstige bijwerkingen zijn daarbij heel erg zeldzaam.”
Andere ziekenhuizen
Niet alleen patiënten in het Erasmus MC doen mee aan het onderzoek. Afgelopen week zijn ook het Maasstad Ziekenhuis, het Zorgsaam Ziekenhuis, het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis en het VieCuri Medisch Centrum gestart. Dertien andere zullen spoedig volgen. Er wordt alles aan gedaan om zo snel mogelijk de 426 coronapatiënten te laten deelnemen. “Elk ziekenhuis dat meedoet, kan hulp krijgen van een speciaal voor dit onderzoek opgeleide geneeskundestudent. Ook rijden er, met dank aan BMW, inmiddels twee auto’s met geneeskundestudenten door het land die benodigde materialen rondbrengen.”
Overigens blijft het waarschijnlijk niet alleen bij Nederlandse ziekenhuizen, adus Rijnders. “We bekijken of ook centra in andere landen kunnen aansluiten bij het onderzoek. Er is concrete interesse in onder meer Brazilië, Zwitserland en Oman.”
Te vroeg voor conclusies
Op de vraag of de plasmabehandeling bij de eerste patiënten al resultaat oplevert, kan Rijnders geen antwoord geven. “Op basis van dertig patiënten kun je echt niets concluderen. Ook al knappen er een aantal op, dan weet je niet of het door de behandeling komt of dat ze anders ook waren opgeknapt. Wanneer er wel resultaten te verwachten zijn? Ook dat valt niet te voorspellen, dat wordt volledig bepaald door de toestroom van nieuwe patiënten in de deelnemende ziekenhuizen. Tenzij de behandeling extreem goed werkt, dan zou je het na tweehonderd mensen al moeten kunnen zien.”
Bart Rijnders met de bemanningsleden van de Zr. Ms. Dolfijn
Vijftien mariniers
Het onderzoek is een samenwerking tussen het Erasmus MC en Sanquin. Sinds de oproep, afgelopen maart, hebben meer dan drieduizend mensen zich aangemeld als donor. Het Erasmus MC deed in het begin de voorselectie en Sanquin nam het bloedplasma bij hen af. Ondertussen worden donoren rechtstreeks door de bloedbank geworven.
“We hebben op dit moment al een mooi aantal donoren, en er wachten er nog zo’n honderd op een oproep. Het is echt bijzonder om te zien hoeveel mensen zich aanmelden. Onder hen ook Erasmus MC’ers, zoals Stephanie Klein-Nagelvoort Schuit, het afdelingshoofd van de interne geneeskunde waar ik voor werk en Charles Boucher, professor virologie waar we al jaren mee samenwerken. Verder hebben vijftien bemanningsleden van de onderzeeboot Zr. Ms. Dolfijn, die allemaal Covid-19 doormaakten en inmiddels helemaal zijn genezen, zich aangemeld.”
Check de voorwaarden om als donor te kunnen fungeren.
Het onderzoek steunen?
Dit onderzoek groeit snel, een financiele bijdrage is dan ook heel erg welkom. Ga naar www.erasmusmcfoundation.nl (vergeet daarbij niet het onderzoek over de plasma studie van dr. Rijnders te selecteren)
