Dat blijkt uit een implementatiestudie van wetenschappelijk onderzoeker dr. Steef Redeker die op 6 december 2022 promoveert aan het Erasmus MC Transplantatie Instituut.
Nierteams aan Huis waren ruim tien jaar geleden een initiatief van emeritus hoogleraar Nefrologie prof. Willem Weimar. Zijn idee was om groepsvoorlichting te geven aan vrienden en familie van nierpatiënten, om de impact te laten zien van nierfalen. Weimars hoop was destijds dat zich na zo’n groepsvoorlichting vaker een naaste zou melden die een nier wil afstaan aan de patiënt. Een nier doneren bij leven is tegenwoordig immers een veilige procedure.
Uit eerste pilots met de Nierteams aan Huis bleek dat patiënten na afloop van zo’n groepsvoorlichting inderdaad vaker een donor vonden. Dat succes leidde ertoe dat het aantal Nierteams aan Huis zich uitbreidde naar meer ziekenhuizen: naast het Erasmus MC Transplantatie Instituut en het Maasstad Ziekenhuis werden dat het Asterdam UMC, UMC Groningen, Radboudumc, ZGT Almelo/Hengelo, Jeroen Bosch Ziekenhuis en het OLVG.
Kosteneffectiviteit
Redeker onderzocht de kosteneffectiviteit van de Nierteams aan Huis. Zo’n Nierteam kost immers wel geld: de ziektekostenverzekeraar betaalt per patiënt ongeveer 3000 euro voor de groepsvoorlichting. ‘Voor dat geld komen twee zorgprofessionals twee keer over de vloer bij een patiënt. Dat zijn een verpleegkundige met inhoudelijke kennis over nierziekten en een psycholoog of maatschappelijk werker die ervaring heeft met groepsgesprekken en groepsdynamiek’, vertelt Redeker.
In 4 jaar meldden zich 200 extra donoren die een nier wilden afstaan
Redekers studie liep van 2016 tot 2020. In die tijd zijn 1369 patiënten benaderd voor deelname aan Nierteam aan Huis. Er werden 607 groepsvoorlichtingen gegeven. ‘Aan het einde van mijn studie waren 89 patiënten getransplanteerd met een nier van een levende donor. 47 van hen werden zelfs al getransplanteerd in een periode dat ze nog niet hoefden te dialyseren. Dat is goed nieuws, want voor niertransplantatie geldt: hoe vroeger hoe beter voor de conditie van de patiënt. Ook waren in 2020 nog eens 100 patiënten in voorbereiding met een levende donor.’
Groepsvoorlichting
Nierteams aan Huis worden alleen aangeboden aan patiënten die niet zelf een donor kunnen vinden. ‘Het is daardoor aannemelijk dat de bijna 200 donoren die zich na de sessies meldden, zichzelf dankzij de groepsvoorlichting hebben aangeboden’, vertelt Redeker.
Die aanname wordt gestaafd door eerder onderzoek van het Erasmus MC uit 2014. Daaruit bleek dat 4 van 79 patiënten in de controlegroep een transplantatie met een nier van een levende donor hadden gekregen, tegenover 19 van de 84 in de groep die voorlichting had gekregen van een Nierteam aan Huis.
Het team dat de Nierteams aan Huis begeleidt. Links voor Steef Redeker.
Dan de kosteneffectiviteit van de Nierteams aan Huis. Zorgkosten voor patiënten met eindstadium nierfalen zijn hoog. De kosten van dialyse liggen tussen de 80.000 en 100.000 euro per jaar per patiënt. Een transplantatie kost tussen 60.000 en 100.000 euro. Na een succesvolle transplantatie dalen de kosten echter fors in vergelijking met de kosten van dialyse, becijferde Redeker. Patiënten die leven met een niertransplantaat maken ongeveer 20.000 euro aan zorgkosten per jaar.
Redeker: ‘Transplantatie heeft niet alleen voordelen voor de gezondheid van een patiënt, het heeft dus ook maatschappelijke en financiële voordelen. Nierteams aan huis zorgen voor meer transplantaties en kosten betrekkelijk weinig geld. Ze zijn dus zeker kosteneffectief.’
Eindstadium nierfalen
De inzet van de teams wordt inmiddels vergoed door de zorgverzekeraar. Redeker pleit er dan ook om de Nierteams aan Huis een vaste plek te geven in alle academische ziekenhuizen die niertransplantaties uitvoeren. De teams kunnen worden aangeboden aan alle nierpatiënten met eindstadium nierfalen; ook aan patiënten van de algemene ziekenhuizen in de regio.
Vrienden en familie van een nierpatiënt zijn bijeen voor groepsvoorlichting door een Nierteam aan Huis
Hij breekt ook een lans voor vermindering van het aantal plaatsen waar patiënten kunnen dialyseren. ‘Transplantatie met een nier van een levende donor is op dit moment de beste behandeling voor patiënten met eindstadium nierfalen. Deze behandeling geeft de beste kwaliteit van leven en overlevingskans, zeker ten opzichte van nierdialyse. Ik vind dat zorgprofessionals daar nog meer op moeten inzetten, in plaats van patiënten door te verwijzen voor dialyse. Nierteams aan Huis zouden daar goed bij kunnen helpen.’
