Artritis psoriatica is een auto-immuunziekte die ontstekingen aan de huid, gewrichten en pezen veroorzaakt. De ziekte verloopt grillig. Opvlamming van de ziekte komt vaak onverwacht en de gevolgen zijn ingrijpend. De ontstekingen veroorzaken veel pijn, slechter slapen en vermoeidheid, waardoor het leven van patiënten op zijn kop komt te staan.
De opdracht van de internationale onderzoeksgroep van Luime en haar mede-onderzoeker Ilja Tchetverikov is om daar iets aan te doen. Het ontwikkelen van een digitale assistent om opvlammende ontstekingen beter te kunnen zien aankomen, is een belangrijke stap. Voor het project stelt de Europese Commissie 7 miljoen euro subsidie beschikbaar .
Smart devices
‘Zo’n digitale assistent kan bijvoorbeeld werken met sensoren die al in mobiele telefoons zitten, maar ook door andere smart devices in te zetten, zoals slimme ringen en slimme horloges’, vertellen Luime en Tchetverikov. ‘Met deze technieken kan toe- of afname van beweging worden gemeten, maar ook toename van de hoeveelheid stress en lichamelijke inspanning.’
Ze hopen uiteindelijk handvatten te kunnen geven aan patiënten. ‘Door de digitale assistent begrijpen mensen de triggers voor de opvlammingen beter. Ze kunnen eerder ingrijpen door tijdelijk minder te bewegen, iets aan hun stress te doen of – als het nodig is – medicatie op te hogen of te veranderen’, licht Luime toe. ‘Dat is een belangrijke wens van patiënten. Ze willen weten: wat kan ik zelf doen om ontstekingen te voorkomen?’
Zodra de onderzoekers de digitale assistent af hebben, wordt die beschikbaar gesteld aan patiënten, zodat zij hem in studieverband kunnen gaan testen. Een eerste prototype is inmiddels klaar.
Darmflora
De wetenschappers onderzoeken ook of artsen de gewrichtsontstekingen straks eerder kunnen voorspellen. ‘We gaan kijken naar veranderingen in het lichaam die voorafgaan aan gewrichtsontstekingen. Dan moet je denken aan veranderingen in de darmflora en de huid, maar ook aan toename van stresslevels en fysieke belasting. Verder kijken we of veranderingen in het DNA een rol spelen bij onderliggende gevoeligheid voor ontstekingen’, vertelt Tchetverikov, reumatoloog in het Albert Schweitzer ziekenhuis.
De gegevens die nodig zijn om de voorspelmodellen te maken, worden aangeleverd door patiënten met artritis psoriatica uit Nederland, Portugal, Griekenland en Groot-Brittannië. Nederland beschikt sinds 2013 over het DEPAR-cohort. Daarin participeren 1000 patiënten van 9 ziekenhuizen en 1 gespecialiseerde reumatologiekliniek. Voor deze studie worden 150 nieuwe patiënten gezocht.
Juiste medicatie
‘De ultieme droom is om artritis psoriatica te kunnen voorkomen’, vertellen Luime en Tchetverikov. ‘Veel mensen die deze ziekte krijgen, hebben eerst psoriasis, een ontstekingsziekte van de huid. Daarom willen we ook testen of de digitale assistent in de toekomst opkomende gewrichts- of peesontsteking bij mensen met psoriasis kan meten. Dat kan de weg banen om vroegtijdig de ziekte op te sporen en met de juiste medicatie de kop in te drukken, waardoor de ziekte op termijn verdwijnt.’
De onderzoeksgroep van Luime en Tchetverikov bestaat uit Griekse, Engelse, Portugese, Duitse en Israëlische wetenschappers. Penvoerder van het project is de Griekse hoogleraar elektrotechniek Leontios Hadjileontiadis. Wetenschappers van ‘zijn’ Universiteit van Thessaloniki gaan de software voor de digitale assistent ontwikkelen in samenspraak met Luime en Tchetverikov. De videotechnologie die de digitale assistent zal ondersteunen, wordt ontwikkeld op de Universiteit van Lissabon in Portugal.
Ook de metingen die nodig zijn, komen voort uit deze internationale inspanning. De Universiteit van Thessaloniki zorgt voor de metingen van de fysieke belasting en stress. Het Erasmus MC bepaalt de samenstelling van de darmflora en de veranderingen in het DNA die te maken hebben met een verhoogde ontstekingsgevoeligheid.
Het traject wordt begeleid door vier patiëntpartners: Wendy Olsder, universitair docent Erasmus Universiteit, Jasper Foolen, universitair docent TU Eindhoven, Rien Bakker, Docent/ ICT-beheerder Drechtsteden en Elian Zilverdas, huisvrouw/goudsmit in opleiding.
Luime en Tchetverikov werken samen in de stichting Cicero waarin alle reumatologen in Zuid-West Nederland zijn verenigd. Het Erasmus MC is de academische partner in dit samenwerkingsverband.
