Nederlanders eten te veel zout (natriumchloride), en dat is een belangrijke oorzaak van hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten. Wat minder bekend is, is dat kaliumzouten juist een bloeddrukverlagend effect hebben.
De industrie speelt hierop in met zoutvervangers, waarin natriumchloride voor een deel is vervangen door kaliumchloride. Maar uit een lopende studie van Hoorn en zijn collega’s blijkt dat zoutvervangers ook ongunstige effecten kunnen hebben bij mensen met nierschade.
Spectaculair
Steeds meer wetenschappelijk onderzoek ondersteunt de gezondheidswinst van zoutvervangers, zegt Hoorn: ‘In een recente studie gebruikten meer dan 20.000 mensen gewoon keukenzout (100% natriumchloride) of kaliumverrijkt zout (25% kaliumchloride, 75% natriumchloride) gedurende 4 tot 5 jaar.’
De resultaten waren spectaculair. ‘De mensen die het kaliumverrijkte zout gebruikten, hadden een lagere bloeddruk, ontwikkelden minder hart- en vaatziektes en stierven minder vaak. Het bloeddrukverlagende effect van kalium was al langer bekend, maar deze studie laat zien dat zich dat ook in harde gezondheidswinst vertaalt.’
Maar zijn deze zoutvervangers ook geschikt voor nierpatiënten? Een belangrijke vraag omdat wereldwijd 1 op de 10 mensen nierschade heeft en die groep alleen maar groter wordt door de toename van welvaartsziekten.
‘Je zou deze zoutvervangers ook heel graag aan patiënten met chronische nierschade geven, omdat zij vaak een hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten hebben’ zegt Hoorn. ‘Daarnaast zijn er aanwijzingen dat kalium ook een nierbeschermend effect heeft waardoor je dialyse of niertransplantatie kunt uitstellen of voorkomen. Maar nierdokters zijn altijd wat huiverig voor kalium. Een te hoge kaliumspiegel in het bloed kan namelijk gevaarlijke hartritmestoornissen veroorzaken.”
Kaliumstudie
Om te onderzoeken of deze angst terecht is, is Hoorn samen met collega’s uit drie andere UMC’s en ondersteund door de Nierstichting de Kaliumstudie gestart. Deze studie onderzoekt of kalium veilig kan worden gegeven aan nierpatiënten en of het ook bij hen tot gezondheidswinst leidt.
Hoorns nieuwe studie is een spin-off van dit onderzoek. ‘In de Kaliumstudie zien we dat het geven van extra kalium veilig is bij de meeste nierpatiënten. Maar daarnaast zien we iets nieuws: chloride leidt tot verzuring van het bloed en vermindert het bloeddrukverlagende effect van kalium.’
In de vervolgstudie gaan de onderzoekers daarom kijken wat chloride nu precies doet in de nierbuisjes. Ook gaan ze uitzoeken of chloride vervangen kan worden door bicarbonaat. ‘We hopen dat kaliumbicarbonaat een betere zoutvervanger is voor onze nierpatiënten: de voordelen van kalium zonder de nadelen van chloride.’
Voedingsmiddelenindustrie
Maar smaken die zoutvervangers eigenlijk nog wel lekker? ‘Andere zouten smaken inderdaad anders’, lacht Hoorn. ‘Hoewel je daar ook aan went. Door slechts 25 procent van het keukenzout te vervangen, valt deze smaakverandering niet op.’
Hoorn hoopt dat deze studies –naast het vinden van betere zoutvervangers- ook leiden tot het breder inzetten van gezonde voeding in de strijd tegen nierschade. ‘Gezonde voeding bevat van nature al veel kalium en citraat, de voorloper van bicarbonaat.’
Maar het meeste hoopt hij dat de voedingsmiddelenindustrie deze ontwikkelingen ter harte neemt: ‘Tachtig procent van het zout dat we binnenkrijgen, is al verwerkt door de voedingsmiddelenindustrie. Als zij dit voor een deel zouden vervangen door kaliumzouten, is de gezondheidswinst gigantisch.’
