‘Veel mensen hebben sowieso dagelijks last van stress in de huidige maatschappij’, vertelt Özcan. ‘Mensen met diabetes ervaren daar bovenop ook nog eens diabetes distress: zorgen en frustraties die zijn gerelateerd aan het leven met diabetes.’
Vrouwen hebben er vaker last van dan mannen. ‘Ze maken zich bijvoorbeeld zorgen over mogelijke complicaties of hebben angst voor hypoglykemie. Diabetes distress staat een effectieve behandeling van de ziekte en een goede kwaliteit van leven in de weg.’
Als patiënten veel last hebben van diabetes distress, wordt het lastig om hun medicatie trouw toe te dienen en om leefstijladviezen goed na te leven, ziet Özcan. Het kan ook andersom werken: doordat mensen hun medicatie en leefstijladviezen ingewikkeld vinden, krijgen ze diabetes distress. Hoe dan ook: ‘Deze patiënten lopen een hoger risico op depressieve klachten en gaan vaker naar de dokter’, zegt Özcan.
Alert zijn
Het is daarom belangrijk dat zorgverleners die diabetespatiënten behandelen, alert zijn op diabetes distress, vindt Özcan. Want maar liefst één derde van de ruim 1,1 miljoen mensen met type 2 diabetes heeft last van enige mate van diabetes distress, blijkt uit eerdere studies. Ook van de 110.000 mensen met type 1 diabetes heeft naar schatting 20 tot 40 procent last van ernstige diabetes distress.
Hoewel veel diabetesrichtlijnen adviseren om zowel bij type 1 als type 2 diabetes distress routinematig op te sporen bij de jaarcontrole, merkt Özcan dat er in de spreekkamer weinig aandacht voor is. Zowel de patiënt als de hulpverleners zijn er niet goed van op de hoogte.
Özcan: ‘In de klinische praktijk wordt diabetes distress vaak over het hoofd gezien, omdat consulten vooral gericht zijn op bloeduitslagen zoals HbA1c, nierfunctie en bloeddruk. We streven ernaar om zowel hulpverleners in de gezondheidszorg als mensen met diabetes bewust te maken van het bestaan van diabetes distress.’
Dat gaan ze doen door folders en websites te ontwikkelen en presentaties te geven op bijeenkomsten waar vooral huisartsen en diabetesverpleegkundigen komen. Özcan trekt dit project samen met epidemioloog dr. Miranda Schram van Maastricht UMC+.
Breed
De doelgroep bestaat voornamelijk uit mensen met diabetes type 2, deze groep beslaat circa 90 procent van alle mensen met diabetes in Nederland. ‘Zij worden behandeld in de eerste-, tweede- en derdelijnszorg, daarom zullen we de informatie breed uitzetten en daar zeker de huisartsen, waar 80 procent van de diabetes type 2-zorg plaatsvindt, nauw bij betrekken.’
Naast het bespreekbaar maken, kan diabetes distress ook met de jaarlijkse controles worden gemeten met een vragenlijst. Diabetes distress is goed te behandelen met cognitieve gedragstherapie, e-health en zelfmanagementsprogramma’s.
