Klinisch viroloog Jeroen van Kampen coördineerde het onderzoek dat leidde tot de aanpassing van de richtlijnen, waardoor patiënten eerder uit isolatie kunnen. ‘We zijn begonnen in maart, toen we het scenario zagen aankomen dat we wellicht zouden moeten gaan kiezen wie wel en wie niet in isolatie kon worden verpleegd. Op dat moment mocht een coronapatiënt pas uit isolatie nadat de PCR-test twee keer negatief was. We wisten echter dat zo’n test lang positief kan blijven – tot wel twee maanden – terwijl iemand wellicht niet meer besmettelijk is.’
Antistoffen
Onderzoek onder 129 ernstig zieke coronapatiënten wees uit dat er een betrouwbaardere test is voor besmettelijkheid: een bepaling van coronavirus-antistoffen in het bloed. ‘Het gaat specifiek om neutraliserende antistoffen, die binden aan de spike-eiwitten van het virus. Boven een bepaald niveau van antistoffen in het bloed, zien we dat de besmettelijkheid heel hard daalt’, legt Van Kampen uit. De resultaten van het onderzoek werden op 11 januari 2021 gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications.
De resultaten van het onderzoek waren aanleiding om de richtlijnen voor verpleging in isolatie van coronapatiënten aan te passen. In het Erasmus MC geeft de antilichamen-test inmiddels de doorslag bij het opheffen van isolatiemaatregelen, ook als de PCR-test positief blijft. Van Kampen: ‘We zijn aan de voorzichtige kant, dus kijken ook hoe lang iemand symptomen heeft en hoe lang iemand al opgenomen is. Maar uiteindelijk hoeven we niet meer te wachten op een negatieve PCR-test, waardoor patiënten eerder uit isolatie kunnen. Dat is fijn voor de patiënt, de familie en het zorgpersoneel.’
Klinisch viroloog Jeroen van Kampen
Snel gedeeld
Ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) namen het Rotterdamse onderzoek op in hun richtlijnen voor het opheffen van isolatie. ‘Dat is het mooie van onderzoek in corona-tijd. We hebben onze resultaten snel online gedeeld, zodat ze de patiëntenzorg ten goede konden komen’, zegt Van Kampen.
Van Kampen is vol lof over zijn Rotterdamse collega’s. ‘Ondanks de grote druk op de zorg tijdens de eerste golf, hebben we toch deze grote studie kunnen opzetten. Er hebben maar liefst zeven afdelingen van het Erasmus MC aan meegewerkt. Dat we erin zijn geslaagd goede zorg te blijven verlenen én impactvol onderzoek te doen; daar ben ik best trots op.’
Moed voor vaccinatie
En hoe zit het dan met het coronavaccin en besmettelijkheid? Ondanks dat zijn onderzoek daar niet over ging, geven zijn resultaten de burger wel moed, vindt Van Kampen. ‘Op dit moment is de grote vraag of mensen die gevaccineerd worden tegen covid-19 nog steeds besmettelijk kunnen zijn. In ons onderzoek laten we zien dat een patiënt niet meer besmettelijk is zodra de patiënt neutraliserende antistoffen maakt, ondanks dat er nog heel veel virus in de luchtwegen zit. De coronavaccins wekken dezelfde neutraliserende antistoffen op, dus dat lijkt goed nieuws te zijn voor de besmettelijkheid.’
