Opgezwollen lippen, volumineuze wimpers en met Zwitserse precisie geëpileerde en ingekleurde wenkbrauwen. Sleutelen aan het uiterlijk lijkt ook in Nederland de normaalste zaak van de wereld geworden, vooral onder jonge vrouwen. Tom Decates ziet dat steeds meer vrouwen tussen de 18 en 25 zich laten behandelen met botox en fillers. Dat baart hem zorgen, want niet iedereen komt terecht bij een goede cosmetisch arts, en maar al te vaak gaat dat fout.
‘Het is daarom heel belangrijk’, stellen Decates en zijn collega’s van het complicatiespreekuur van de afdeling Dermatologie, ‘om uit te zoeken of een arts bekwaam is om bij jou een fillerbehandeling uit te voeren. Via de beroepsverenigingen, zoals die van de plastisch chirurgen (NVPC), cosmetisch dermatologen (NVCD) en cosmetisch artsen (NVCG) kan dat worden opgezocht.’
Steeds beter
Decates ziet dikwijls hoe het inspuiten van fillers mis kan gaan. ‘Het gaat erom dat fillers op deskundige wijze worden aangebracht, in zorgvuldig afgemeten doses tegelijk’, legt hij uit. ‘Soms worden ze vlakbij of in een bloedvat gespoten. De huid raakt daar niet meer doorbloed en sterft af. Wij leren cosmetisch artsen in opleiding en reeds erkende cosmetisch artsen om fillers onder geleiding van echografie aan te brengen. Dan zie je precies waar de bloedvaten lopen. Fillers zijn tegenwoordig tijdelijk en worden steeds beter van kwaliteit.’
Tussen 2016 en 2019 werden 17,5 procent meer fillers ingespoten, becijferde Decates, die het aantal cosmetische ingrepen in Nederland zorgvuldig monitort. ‘Dit is nog maar het begin. In het buitenland zijn cosmetische ingrepen al veel meer ingeburgerd.’
Calvinistisch
Die relatieve terughoudendheid heeft te maken met onze calvinistische inborst, vermoedt hij. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg, is hier het motto. Vanuit die inborst komt ook de drang om de cosmetische geneeskunde goed te regelen. Als je het dan per se wilt doen, doe het dan goed. Nederland is misschien daarom ook het enige land ter wereld waar cosmetisch arts een erkend medisch profielspecialisme is.
‘Erkende cosmetisch artsen mogen zich cosmetisch arts KNMG noemen’ verklaart Decates. ‘Zij zijn aangesloten bij de Nederlandse Vereniging voor Cosmetische Geneeskunde. Artsen van deze beroepsvereniging moeten voldoen aan strenge eisen, zijn onderworpen aan strikt toezicht en volgen aanvullende opleidingen om de kennis up to date te houden.’
Lelijk
Lacht: ‘Ik heb een poos geleden een internationaal congres georganiseerd over cosmetische geneeskunde. De eerste spreker kijkt naar de mensen op de eerste rij en zucht: oh ja, we zijn hier in Nederland, het meest onderbehandelde land ter wereld. In het buitenland vinden ze Nederlanders lelijk. Omdat het gros van de mensen hier niets tot nauwelijks iets laat doen aan het uiterlijk. Moskou, Milaan, New York, iedereen is daar verbouwd.’
En Tom Decates zelf? ‘Alle behandelingen die ik bij mensen toepas, heb ik bij mezelf uitgeprobeerd. Ook om te voelen wat mijn patiënten ervaren. Maar op dit moment heb ik geen fillers of botox. Alleen laser en peeling om de kwaliteit van mijn huid te verbeteren.’
Krom
Vervolgt met een grijns en een gezonde dosis zelfspot: ‘Op congressen komen vaak buitenlandse collega’s naar me toe. Oh dr. Decates, zeggen ze dan. Wat een goed verhaal had u. Maar mag ik u behandelen? Uw neus is krom, u heeft geen lippen, uw ogen liggen zo diep in hun kassen, u heeft geen kaaklijn. Dan zeg ik: lieve collega’s, kijk om u heen! Wie is de knapste man hier aanwezig? Dat ben ik!’
Dat zelfvertrouwen hoopt hij ook aan zijn zonen van 8 en 9 door te geven. ‘Als je kinderen veel liefde en aandacht geeft, accepteren ze zichzelf zoals ze zijn, is mijn overtuiging. We denken vaak dat jonge vrouwen zich gek laten maken door de sociale media. Ik betwijfel dat. Ik denk dat het een multifactorieel probleem is. Mijn aanname is dat veel vrouwen die al jong aan cosmetische behandelingen beginnen, zichzelf ook niet accepteren omdat ze een minder liefde- en aandachtsvolle jeugd hebben gehad.’
Zorgen
Om die aanname te toetsen, is de Expertisegroep Cosmetische Geneeskunde een onderzoek gestart naar de motivatie van jonge mensen om cosmetische ingrepen te laten doen. De grote vlucht die cosmetische ingrepen hebben genomen, baart Decates namelijk zorgen. Ondanks het feit dat hij zelf deel uitmaakt van de industrie die rond cosmetische ingrepen is ontstaan.
Hij krijgt dagelijks 15 mensen op zijn spreekuur die iets aan hun uiterlijk willen veranderen. Vaak stuurt hij mensen door omdat hij zich niet kan vinden in hun wensen. ‘Sommigen willen echt te veel. Ik verwijs hen door naar erkende cosmetisch artsen van wie ik weet dat ze hen wél willen helpen. Een cosmetische ingreep blijft immers een persoonlijke keuze. Door hen naar een erkende collega te verwijzen, voorkom ik dat mensen terecht komen in het schimmige circuit, of dat ze naar het buitenland gaan. In Nederland zijn gelukkig veel goede dokters.’
Grens
Tom Decates zegt dus relatief vaak nee tegen een verzoek om een cosmetische behandeling. Maar waar trekt hij die grens? ‘Ik ga altijd eerst in gesprek. Ik vraag hen: wat wil je bereiken nadat je bent behandeld? Vaak komen we samen tot de conclusie dat ze mij niet nodig hebben. Ze zijn gewoon mooi genoeg. Maar als ik een vrouw tref die eigenlijk best tevreden is met zichzelf, maar baalt dat haar mondhoeken naar beneden hangen waardoor ze vaak verdrietig kijkt, dan kan ik daar wat mee. Of met iemand die een frons in zijn voorhoofd heeft en daardoor een bozige indruk wekt.’
Complicaties
Decates en zijn collega’s houden drie keer per week spreekuur in ‘s werelds enige polikliniek waar complicaties van cosmetische ingrepen worden behandeld. De poli behandelt jaarlijks maar liefst 500 patiënten met verminkingen aan de huid. Het topje van de ijsberg, denkt hij. Voor een groot deel worden de missers veroorzaakt door ondeskundige toepassing van fillers en botox.
Maar Decates en zijn mede-onderzoekers van het complicatiespreekuur bestuderen ook andere oorzaken. ‘We hebben gezien dat zich rondom de ingespoten filler soms een biologische slijmlaag vormt. Deze laag vormt een goede bodem voor bacteriën. Deze bacteriën kunnen complicaties veroorzaken. Een bacteriedodend antibioticum zou mogelijk een oplossing zijn om ontstekingen van de filler te voorkomen.’
Er zijn bovendien aanwijzingen dat het DNA een rol speelt bij het ontstaan van complicaties. ‘Een DNA-test voor een cosmetische ingreep zou dus theoretisch in de toekomst kunnen helpen om de risico’s op complicaties in kaart te brengen. Maar we doen onderzoek op onontgonnen medisch terrein. Meer studies, met grotere patiëntengroepen zijn noodzakelijk om sterkere conclusies te kunnen trekken.’
