Prof. dr. Robert Porte was er als jonge dokter bij toen in 1986 in het Erasmus MC de eerste levertransplantatie werd uitgevoerd, vloog na zijn opleiding tot chirurg uit naar de Verenigde Staten en settelde zich vervolgens in het UMC Groningen. Nu is hij teruggekeerd op het oude nest in het Erasmus MC Transplantatie Instituut. Daarvan wil hij de ‘Mayo Clinic aan de Maas’ maken: een centrum van excellent niveau.
Daarvoor is een ambitieuze en kundige staf nodig, verduidelijkt Porte. Transplantatie is bij uitstek laagvolumezorg, maar wel hoog-complex. ‘Er bestaan geen complexere patiënten dan transplantatiepatiënten, en dan zeker patiënten die een levertransplantatie moeten ondergaan.’
Bovenbuik
Een excellent lever- en niertransplantatieprogramma vergt een relatief grote groep gespecialiseerde chirurgen. De transplantaties zijn complex en niet altijd planbaar. Een transplantatieprogramma combineren met planbare chirurgie werkt volgens Porte erg goed, omdat dezelfde vaardigheden en anatomische kennis hiervoor nodig zijn. ‘Vandaar dat chirurgie voor aandoeningen van de lever, alvleesklier, galwegen en galblaas (HPB) en transplantatie elkaar goed aanvullen’, aldus Porte.
De nier- en levertransplantatiechirurgie zijn in het Erasmus MC ingebed in de oncologische HPB- en leverchirurgie, vertelt hij. ‘We zijn volledig gespecialiseerd in operaties in de rechter bovenbuik en orgaantransplantaties. In die gebieden kunnen wij alle chirurgische technieken toepassen die er bestaan. We doen nu al zo’n 90 lever- en 180 niertransplantaties per jaar. Maar om écht excellent te zijn, zouden we dat volume nog wat omhoog willen krijgen.’
Concentratie
Concentratie van de leverziekten- en -transplantatiezorg mag wat Porte betreft nader worden onderzocht. ‘Dat is ook wat het Integraal Zorgakkord (IZA)-rapport van demissionair minister Kuipers laat zien: verdere concentratie van hoog-complexe zorg. Want door veel te doen, veel te zien, word je beter.’
Meer levertransplantaties dus, maar ook meer gecombineerde transplantaties. Dus zowel groei in volume als verbreding. Gecombineerde transplantaties gebeuren nog niet in het Erasmus MC, maar Porte ziet de vraag stijgen. ‘Kinderen met een aangeboren hartafwijking halen steeds vaker een volwassen leeftijd. De keerzijde is dat ze soms uiteindelijk gecombineerde hart- en leverfalen ontwikkelen, waarvoor ze niet alleen een nieuw hart maar ook een nieuwe lever nodig hebben. Deze transplantaties voer je het liefst gecombineerd uit. Dit kan alleen in Groningen en Rotterdam, omdat daar zowel hart- als levertransplantaties plaatsvinden.’
Machineperfusie
Ook wil Porte orgaanperfusie verder ontwikkelen. Met machineperfusie moet een groter aantal levers en -nieren van overleden donoren geschikt worden gemaakt voor transplantatie. Porte stond in Groningen aan de wieg van de eerste machineperfusies, waarmee de kwaliteit van donorlevers zo goed mogelijk wordt bewaard.
Uit onderzoek blijkt al dat machineperfusie de kans op ernstige galwegcomplicaties na levertransplantaties driemaal vermindert bij levers afkomstig van donoren die zijn overleden aan een hartstilstand. Deze studie kreeg de Wetenschaps- en Innovatieprijs 2023 van de Federatie Medisch Specialisten.
Lof der Geneeskunst
Prof. dr. Robert Porte is een van de sprekers van Lof der Geneeskunst: de gratis publiekslezing van het Erasmus MC. Het thema is dit jaar ‘Orgaantransplantatie’. Robert Porte, Marlies Reinders en Amir Zadpoor van het Erasmus MC en de TU Delft vertellen je welke medische doorbraken transplantatie mogelijk hebben gemaakt en geven een kijkje in de toekomst.
Lof der Geneeskunst vindt op 6 oktober 2023 plaats in de Doelen in Rotterdam. Wil je erbij zijn? Meld je aan.
