Erasmus MC

Zo verbetert plastische chirurgie het leven van kankerpatiënten

Reconstructieve chirurgie geeft kankerpatiënten hun levenskwaliteit terug. Plastisch chirurg Marc Mureau herstelt lichaamsdelen die door kankerbehandeling zijn aangedaan, van borstreconstructie tot nieuwe neus of tong.

1 likes
Leestijd 5 min
JA909926
Dr. Marc Mureau

Het misverstand dat plastische chirurgie alleen maar om verfraaiing zou gaan, ontkracht plastisch chirurg Marc Mureau met overtuiging. “Plastische chirurgie is de wetenschap die zich van oorsprong bezighoudt met het herstel van functie en vorm. Dat betekent dat het goed kunnen gebruiken van het aangedane lichaamsdeel minstens zo belangrijk is als hoe het eruit ziet. Plastisch chirurgen bedenken vaak noodgedwongen innovatieve oplossingen voor klinische problemen. Zo werd bijvoorbeeld de eerste niertransplantatie gedaan door een plastisch chirurg.”

Complexe wonden genezen

Mureau behandelt veel patiënten met borst- of huidkanker. Dit zijn veelvoorkomende soorten kanker, die beide om reconstructieve oplossingen vragen. “Door schade van de zon ontstaat huidkanker vaak in het gezicht of op de neus. En ja, dan speelt vorm, oftewel het uiterlijk, een grote rol.” Omdat het Erasmus MC het grootste hoofd-halstumorcentrum in Nederland heeft, ziet Mureau ook veel patiënten met tumoren in de keel en mond. “Als ik een nieuwe tong moet maken, dan heeft functie weer de grootste prioriteit.”

Omdat Mureau’s patiënten vaak schrijnende aandoeningen hebben en te maken krijgen met meerdere artsen, is de juiste volgorde van behandelen van belang. Mureau: “De plastisch chirurgische ingreep moet de kankerbehandeling natuurlijk niet in de weg zitten. Door de complexiteit van de behandeling voor veel kankersoorten, waarbij meerdere oncologische behandelingen komen kijken, is dat nog wel eens lastig in te schatten.”

Dr. Marc Mureau

Meteen een nieuwe borst

Aan de andere kant, zegt Mureau, kunnen de technische mogelijkheden van plastische chirurgie de oncologisch chirurgen goed aanvullen. Mureau: “Plastisch chirurgen zijn opgeleid in het herstellen en genezen van complexe wonden.” Door de kennis en kunde van hun plastisch chirurgische collega’s kunnen oncologisch chirurgen ook grotere, complexere tumoren volledig verwijderen ; ze durven als het ware meer ziek weefsel weg te halen.” Mureau: “De mogelijkheden voor het behandelen van kanker worden zo een stuk ruimer.”

Een ingreep waar het behandelteam van Erasmus MC Kanker Instituut in uitblinkt, is het traject bij borstkanker. Aan de hand van een overleg met hele behandelteam schat Mureau de beste methode in voor de reconstructie van een borst. Voor borstreconstructies gebruikt Mureau het liefst lichaamseigen weefsel van de buik van de patiënt, omdat hier vaak het meeste vet zit, maar soms wordt ook weefsel van de bil of dij gebruikt. Echter, soms kan dat niet en valt de keuze op een techniek met een borstprothese. Mureau: “Het is heel goed mogelijk dat we in dezelfde operatie de borsttumor behandelen en ook een borstreconstructie doen. De patiënt wordt dan wakker met zowel een behandelde tumor als een nieuwe borst.”

 ‘Zodat patiënten weer kunnen deelnemen aan het gewone leven. Dat wil toch iedereen?’

Hoop op herstel na doodsangst

Waarom koos Mureau ervoor om zich als plastisch chirurg op kankerpatiënten toe te leggen? “Het behandelen van kankerpatiënten geeft veel voldoening. Mensen die kanker hebben gehad, zijn regelmatig met doodsangst geconfronteerd. Het moment dat ik om de hoek kom kijken, gaat het voornamelijk om het herstel van de nadelige gevolgen van de behandeling. Zodat patiënten weer kunnen deelnemen aan het gewone leven. Dat wil toch iedereen?”

Mureau’s favoriete uitspraak is dan ook dat plastische chirurgie kwaliteit-van-leven-chirurgie is. “Dat heeft te maken met zowel emotioneel als fysiek functioneren, met zo min mogelijk klachten. Maar het gaat ook om tevredenheid met je lichaam en zelfbeeld.” Dit gedeelte van het vak draait ook om het managen van soms te hoge verwachtingen. Dit doet Mureau onder andere met foto’s. “Ons beroep is erg visueel dus tonen we de patiënt afbeeldingen van realistische resultaten. Dat schept vertrouwen en scheelt vaak een extra behandeling vanwege ontevredenheid.”

Hechtdraad dunner dan een haar

Een van de belangrijkste ontwikkelingen binnen de plastische chirurgie tot nu toe is de microchirurgie. Met behulp van een microscoop en delicate instrumenten worden artsen steeds beter in het aan elkaar hechten van hele kleine structuren zoals kleine bloedvaten en zenuwen.” Mureau: “Door microchirurgie kunnen we weefsel verplaatsen binnen het lichaam, door ervoor te zorgen dat de doorbloeding van het verplaatste weefsel wordt hersteld. De nieuwste generatie microscopen vergoten het beeld met wel veertig keer. Zo kun je bloedvaatjes kleiner dan 1 mm nog aan elkaar hechten, met een hechtdraad dunner dan een haar.

Het Erasmus MC heeft recentelijk als eerste centrum in Europa een digitale supermicroscoop aangekocht. Mureau: “Microchirurgie is een zeer precieze en tijdrovende procedure; soms ben je wel twee uur bezig met het losmaken en prepareren van het weefsel dat wordt verplaatst. En dan moet de feitelijke reconstructie nog beginnen!” Maar het is de moeite van het precisiewerk waard. Mureau: “Een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel voelt en oogt veel natuurlijker dan een reconstructie met een prothese. Het is de kunst om weefsel te vinden dat in kleur en textuur zo goed mogelijk aansluit bij de plek waar het moet worden aangebracht.”

 ‘Soms is plastische chirurgie meer een kunst dan een wetenschap’

De plastisch chirurg als beeldhouwer

Mureau: “Ik vind het een mooie uitdaging om de reconstructie zo te maken dat het de passant op straat niet opvalt.” Neem bijvoorbeeld de neus. De beste neusreconstructies worden gemaakt van huid van het voorhoofd, met een kraakbeenskelet uit een rib of oor van de patiënt, zegt Mureau. “Als ik daarmee bezig ben, voel ik me net een beeldhouwer. Dat materiaal is op dat moment zo stug, dat je het als een sculptuur verder kunt uitsnijden, totdat je de optimale vorm krijgt. Soms is plastische chirurgie dan ook meer een kunst dan een wetenschap. “Het is een van de creatiefste medische vakken. Wat is de beste oplossing voor wie? En wat is de grens van wat je met het menselijk lichaam kan doen? Dat boeit me enorm.”

Deze grenzen beginnen binnen de plastische chirurgie steeds meer op te schuiven en ook het Erasmus MC zit er dicht bovenop. De spectaculairste vooruitgang wordt op dit moment geboekt bij weefseltransplantaties van een overleden donor. “Ons vak is de laatste jaren veel bezig geweest met het transplanteren van driedimensionale weefselstukken.” Daarmee bedoelt Mureau hele lichaamsdelen. Denk aan handen, aangezicht, strottenhoofd of geslachtsorganen. “Chirurgisch technisch zijn wij hier al goed toe in staat.” Maar voordat plastisch chirurgen al deze ingenieuze transplantaties naar behoren kunnen uitvoeren, is er echter nog een probleem: het lichaam stoot vreemd weefsel nu nog te vaak af. Mureau: “Als we het immuunsysteem kunnen verslaan, dan is de sky the limit.”

 

Lees ook