Met de ATMP-faciliteit hoopt het Erasmus MC de komende jaren een belangrijke bijdrage te leveren aan de verdere ontwikkeling van deze categorie geneesmiddelen voor moeilijk behandelbare ziekten. De levende geneesmiddelen zijn afweercellen of virussen die na substantiële modificatie worden gebruikt om ziekten te behandelen. De inzet van deze levende geneesmiddelen behoort tot de immuuntherapie, een relatief jonge vorm van o.a. kankerbehandeling die naar verwachting in de komende jaren een grote vlucht gaat nemen.
Afweercellen
In het ATMP-lab worden verschillende typen afweercellen geproduceerd waaronder dendritische cellen en bewerkte T cellen zoals de TCR T-cellen en CAR-T cellen. Deze producten zijn gepersonaliseerd: onderzoekers halen (voorloper) afweercellen uit de patiënt, passen de eigenschappen van deze afweercellen aan en geven deze cellen in veelvoud weer terug aan dezelfde patiënt met als doel om een anti-tumor reactie op gang te brengen. Deze teruggegeven, persoonlijke afweercellen spelen vervolgens een belangrijke rol in het opruimen van kankercellen.
Naast de afweercellen gaat de faciliteit ook een oncolytisch virus produceren. Dit specifieke type virus kan zich binden aan kwaadaardige tumorcellen en deze cellen vervolgens opruimen. Ook op plekken waar men met andere behandelingen (operatie, bestraling) niet bij kan. Deze virussen worden in tegenstelling tot de afweercellen niet per patiënt geproduceerd, maar in grotere hoeveelheden die voor meerdere patiënten ingezet kunnen worden.
Apotheek
Prof. dr. Hugo van der Kuy is hoofd van de afdeling ziekenhuisfarmacie waar het lab onder valt: ‘We hebben straks vier prachtige ruimtes om levende geneesmiddelen te produceren, deze vier ruimtes zijn tevens geschikt voor het maken van oncolytische virussen. Als de virussen doen wat Casper van Eijck en zijn team verwachten, is dat een ware doorbraak in het behandelen van alvleesklierkanker.’
Prof. dr. Casper van Eijck benaderde Van der Kuy een aantal jaar geleden in zijn zoektocht naar een plek voor het ontwikkelen van een ATMP-lab. Van der Kuy: ‘Voor Erasmus MC is het uiteraard belangrijk om de beschikking te hebben over zo’n state-of-the-art laboratorium. Als we de kennis en techniek eenmaal in huis hebben, kunnen we die breed inzetten en dat is natuurlijk een prachtig vooruitzicht. Maar het was vooral het verhaal van Casper dat mij raakte: er zijn geen behandelopties voor patiënten met alvleesklierkanker. Het mooie van de viro-immunotherapie is dat de experts verwachten dat deze therapie ook effect zou kunnen hebben op andere moeilijk te behandelen vormen van kanker, zoals hersentumoren en prostaatkanker. Zo biedt het openen van één nieuw laboratorium, heel veel mensen hoop voor de toekomst.’
Veilig
Om de productie zo veilig mogelijk uit te kunnen voeren wordt er uiterst schoon gewerkt conform de GMP wet- en regelgeving. Er wordt in zogenaamde cleanroom ruimtes gewerkt die zijn uitgerust met state-of-the-art-apparatuur die onderhevig zijn aan strikte hygiënevoorschriften. Na finale goedkeur door IGJ in april 2023 is de faciliteit van start gegaan.
De ATMP faciliteit is mede mogelijk gemaakt door de Stichting Support Casper en de Erasmus MC Foundation.
