Meer ontspannen de operatie in
Althans, dat denken onderzoekers van de afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie/psychologie van het Erasmus MC. Psycholoog en promotieonderzoeker Robin Eijlers: “In onze studie gaan we VR inzetten bij kinderen die een operatie moeten ondergaan. In aanloop naar de echte ingreep beleven zij via een VR-bril de gebeurtenissen die plaatsvinden voor de narcose en na het ontwaken na de operatie. Dat gebeurt op een realistische, kindvriendelijke manier.
Hoe ziet het operatiecomplex eruit? Wat doet de anesthesioloog? Waar zijn de apparaten voor? Het programma is interactief: met de controllers kan het kind dingen die het ziet aanwijzen en daar wordt dan uitleg over gegeven. Wij denken dat vooral die interactie de angst voor de operatie zal verminderen.”
Prof. dr. Lisbeth Utens, klinisch psycholoog en leider van het onderzoek: “Vaak gaat het om angst voor het onbekende. Eerdere onderzoeken hebben aangetoond dat langzame blootstelling aan angstige situaties, in een tempo dat het kind zelf bepaalt, de angst duidelijk reduceert. Met de VR-bril passen we die aanpak toe.”
Eijlers: “Tijdens de VR-sessie kunnen de ouders op een monitor meekijken, zodat ze gelijktijdig zien wat het kind meemaakt. Van het programma bestaan verschillende versies, afgestemd op de leeftijd van het kind en de wijze waarop de narcose wordt toegediend.” Komt angst voor de operatie vaak voor? “Bij zo’n zeventig procent van de kinderen”, vertelt Utens. “In het Erasmus MC-Sophia ondergaan jaarlijks ongeveer 6.000 kinderen een operatie onder algehele narcose, dus het betreft een flinke groep. Ons uitgangspunt: door angst voor de operatie te verminderen, zullen ook de vervelende gevolgen afnemen.”
Wat zijn die gevolgen?
“Angstige kinderen zijn vaker onrustig, huilen meer en werken minder goed mee – bijvoorbeeld bij het inleiden van de narcose – dan kinderen die minder bang zijn”, zegt Utens. Eijlers: “Kinderen die angstig de operatie in gaan, komen vaak ook angstig uit de narcose. Dat heeft een nadelig effect op het herstel. Bovendien hebben zij vaker gedrags- en slaapproblemen, blijvende angstklachten en verhoogde pijnklachten dan kinderen die niet angstig waren.”
Utens vult aan: “Die verhoogde pijnklachten leiden mogelijk tot meer gebruik van pijnstillers dan nodig is. Bij een derde van de kinderen zien we na de ingreep post-traumatische stresssymptomen: angstaanvallen, vervelende flashbacks en nachtmerries over de operatie, concentratieproblemen en verhoogde angst voor eventueel toekomstige operaties. Kinderen die vaker worden geopereerd raken gehard, wordt gedacht. Het tegendeel is waar: kinderen die veelvuldig worden geopereerd, lopen meer risico op het krijgen van gedrags- en emotionele problemen.”
Zonder of met VR
De onderzoekers gaan het effect van de VR-bril bestuderen bij honderd kinderen tussen vier en twaalf jaar. Een even grote controlegroep ondergaat de operatie zonder voorbereiding met de VR-bril. De kinderen komen in het ziekenhuis voor een dagbehandeling: een kaakoperatie of een ingreep aan de keel, neus of oren.
Onderzoeker Eijlers: “Direct bij aankomst op de Dagverpleging worden kind én ouders bevraagd over hun angstgevoelens. Waarom ook de ouders? Angst bij hen versterkt de angstgevoelens bij het kind.”
Ook het gedrag van het kind wordt geobserveerd. Is het stil of huilt het? Zoekt het steun bij de ouder? De onderzoeken worden herhaald nadat het kind de VR-bril heeft gebruikt, tijdens het inleiden van de narcose en na de operatie. De kinderen uit de controlegroep, die de VR-bril niet hebben gebruikt, worden op diezelfde momenten onderzocht.
Het VR-project is een nauwe samenwerking tussen afdelingen binnen het Sophia kinderziekenhuis: Kinder- en Jeugdpsychiatrie/ psychologie, unit Psychosociale Zorg, Kinderanesthesiologie, Kaak- en aangezichtschirurgie en Kinder Keel-, Neus- en Oorheelkunde (KNO), Kinderchirurgie en samenwerkingspartner stichting Kind en Ziekenhuis. De stichting Coolsingel en Zilveren Kruis financieren het project.
