Je stuurt een korte lichtflits het weefsel in. Als het licht geabsorbeerd wordt zet het weefsel een beetje uit. Dat geeft een toon. Elk type weefsel heeft andere absorptie en geeft een andere toon. Zo kun je de kleur van weefsels horen: is het bindweefsel met kalk waardoor het bloedvat verstopt is geraakt? Of vet? Vooral dat laatste is gevaarlijk. Vet dat losbreekt, kan een hartinfarct veroorzaken. Dus moet je tijdig ingrijpen door op de plaats van het vet een stent te plaatsen.
Slimmer en efficiënter
Deze toepassing van ‘foto-akoestiek’, het omzetten van licht in geluid, is een van de projecten waar het team van hoogleraar fysica Ton van der Steen, hoofd Biomedische Technologie van Erasmus MC, aan werkt. Hij geldt als voorloper op het gebied van technologische innovaties in de zorg. Niet verwonderlijk dus, dat de KNAW Van der Steen deze week koos tot bestuurslid én voorzitter van het Domein Natuur- en Technische Wetenschappen. Het belang van het domein is groot: medische technologie moet de zorg van de toekomst slimmer én efficiënter maken. Zo zorgt het lichtflitsje dat een verstopping in het bloedvat opspoort, als het eenmaal tot een product is gekomen, dat cardiologen in de toekomst gerichter kunnen stenten. “Dat verkleint de kans dat de patiënt binnen een jaar opnieuw behandeld moet worden beduidend”, vertelt Van der Steen. “In dierproeven is de methode succesvol gebleken. De volgende stap is een onderzoek bij mensen.”
De kleur van weefsels kun je horen
Stijve hartspier
Een ander project waar het team van Van der Steen aan werkt, dient om hartfalen vroeg op te sporen. Als een hartklep dichtslaat worden golven over de hartspier gestuurd: shear waves. Daar worden heel snelle beelden van gemaakt, wel 5.000 per seconde: high frame rate imaging. Zo kun je de golf volgen. Een stijve hartspier – een voorbode van hartfalen – laat een snellere golf zien dan een soepele hartspier. Zo zou hartfalen zó vroeg opgespoord kunnen worden dat het proces met een gezonde leefstijl en medicatie vertraagd kan worden. Maar zover is het nog niet. Er moeten klinische trials gedaan worden, er moet een partij bereid zijn het apparaat in productie te nemen. “Medische hulpmiddelen in productie brengen, is een heel ander proces dan medicijnen ontwikkelen”, zegt Van der Steen. “Je bent voortdurend bezig om het apparaat weer door te ontwikkelen. Als het dan geldt als een nieuw device moet je weer van voren af aan beginnen met certificering. Daar gaan jaren overheen.”
De toepasbaarheid van het product wordt al in de ontwerpfase als variabele meegenomen. Daarbij wordt niet alleen gebruik gemaakt van fysische en medische kennis, maar ook van de sociale wetenschappen. Van der Steen: “We willen medische problemen oplossen met techniek. Maar je moet het straks wel kunnen invoeren. Dus we maken niet alleen gebruik van medische en fysische kennis, maar ook van de sociale wetenschappen.” Dat de trajecten jarenlang duren, zonder garantie op succes, ontmoedigt Van der Steen niet. “Waar het om gaat”, zegt hij, “is dat je nog een beetje lol hebt tijdens de rit.”
Van der Steen is medeoprichter en voorzitter Medical Delta, en was als voorzitter STW lid van de stuurgroep die NWO in een domeinorganisatie veranderd heeft. Deze bestuurlijke ervaring zal goed van pas komen voor het bestuur van de KNAW.
