Bruin vet is de tegenhanger van – het veel bekendere – wit vet. Witte vetcellen zitten vol met vet. Op die manier slaat het lichaam energie op. Bruine vetcellen verbranden juist vet en produceren daarbij warmte. Zo houden we onze lichaamstemperatuur constant. In bruine vetcellen zitten daarom veel mitochondria. ‘Dat zijn de energiefabrieken van de cel’, vertelt Alba Sabaté Pérez, postdoc-onderzoeker aan het Erasmus MC.
IJsbad
Mensen met obesitas hebben minder actief bruin vet. Bruin vet activeren om vet te verbranden zou hen kunnen helpen met afvallen. Een bekende manier om bruin vet te activeren is blootstelling aan kou. Bij kou gaat bruin vet aan het werk om het lichaam warm te houden. Koude douches en ijsbaden dus? ‘Dat zou geen populaire behandeling zijn’, aldus Sabaté Pérez. ‘Wij gaan op zoek naar andere mechanismen om bruin vet te activeren.’
Aan de basis van haar zoektocht ligt het verschil tussen man en vrouw. Vrouwen met obesitas zijn over het algemeen gezonder dan mannen met obesitas. Ziekten die geassocieerd zijn met obesitas, zoals diabetes en hart- en vaatziekten, komen meer voor bij mannen. De oorzaak van deze verschillen is nog niet bekend. Maar Sabaté Pérez heeft wel haar vermoedens. ‘Misschien speelt bruin vet een rol in dat verschil tussen mannen en vrouwen.’
Bruin vet zit goed weggestopt in het lichaam
Vrouwen hebben meer actief bruin vet, is de verwachting van Sabaté Pérez. Dit baseert zij op eerder onderzoek bij mensen en op muizenonderzoek door haar collega-onderzoekers bij de afdeling Inwendige Geneeskunde. Daaruit blijkt duidelijk: vrouwtjesmuizen hebben meer actief bruin vet dan mannetjesmuizen. De bruinevetcellen van vrouwtjesmuizen zien er ook anders uit. Sabaté Pérez wil bewijzen dat dit ook bij mensen zo is, en bovenal: uitzoeken wat daarachter zit.
Weggestopt
Het liefst zou Sabaté Pérez stukjes bruin vet van mannen en van vrouwen onderzoeken. Maar het is erg moeilijk om daaraan te komen. Bruin vet zit goed weggestopt in het lichaam, bijvoorbeeld in de wervelkolom. Sabaté Pérez: ‘Om bruin vet te bereiken is een lastige operatie nodig.’ Cellen die je lang in leven kunt houden in een kweekschaaltje zijn ook geen optie. Van deze cellijnen zijn momenteel geen mannen- en vrouwenvarianten beschikbaar.
Sabaté Pérez besloot daarom om zélf mannelijke en vrouwelijke bruine vetcellen te ontwikkelen. Dit doet ze met stamcellen: cellen die zich tot verschillende celtypen ontwikkelen. Zo ook tot bruine vetcellen. De cellen die ze gaat gebruiken, komen uit bloed van gezonde mannelijke en vrouwelijke donoren. Deze cellen worden eerst tot stamcel gemaakt. Induced pluripotent stem cells heten ze dan. Vervolgens zorgt Sabaté Pérez dat ze zich ontwikkelen tot bruine vetcellen.
Complexe ziekte
‘We hopen verschillen te vinden tussen de mannelijke en vrouwelijke cellen’, vertelt Sabaté Pérez. ‘En dat verschil te kunnen gebruiken om nieuwe manieren te ontwikkelen om bruin vet te activeren.’ Kan dit leiden tot dé oplossing voor obesitas? ‘Obesitas is een complexe ziekte’, nuanceert de Sabaté Pérez. ‘Het is niet alléén afhankelijk van bruin vet.’
