Ofschoon haar vermoedens in het Erasmus MC nog niet met concrete cijfers te staven zijn, vreest ze dat mensen door geldzorgen het Bevolkingsonderzoek Darmkanker aan zich voorbij laten gaan. Door de inflatie en energiecrisis is het voor veel mensen lastig geworden om de eindjes aan elkaar te knopen. Als je dan moet kiezen tussen een laptop voor je schoolgaande kind, of de 385,- euro eigen risico die je mogelijk moet betalen voor een colonoscopie als er bloed in je ontlasting wordt gevonden, dan is die keus snel gemaakt’, zegt Spaander.
Het Bevolkingsonderzoek Darmkanker beoogt darmkanker in een vroeg stadium op te sporen. Het staat open voor mannen en vrouwen van 55 jaar en ouder. Iedereen krijgt om de twee jaar een uitnodiging in de bus.
Lager inkomen
‘We zien dat de deelname aan het Bevolkingsonderzoek Darmkanker in grote steden als Rotterdam 20 procent lager ligt dan bijvoorbeeld in het oosten van het land. De mensen die niet deelnemen, lijken met name mensen te zijn met een lager inkomen, lager opleidingsniveau of met een migratieachtergrond.’
Een deel van de niet-deelnemers maakt de bewuste keuze om het Bevolkingsonderzoek links te laten liggen. Er is echter ook een groep die niet weet wat het Bevolkingsonderzoek inhoudt.
Paarse envelop
‘Deze mensen weten niet wanneer ze mee moeten doen en hebben onvoldoende informatie om het nut te kunnen overzien. Zij krijgen die paarse envelop in de bus en denken: waarom zou ik meedoen, ik heb geen klachten. De informatievoorziening voor deze mensen hapert.’
Spaander spreekt daarom niet alleen van een gezondheidskloof, maar tevens van een ‘preventiekloof’ tussen arm en rijk, en ook tussen witte Nederlanders en Nederlanders met een migratieachtergrond.
‘Ik zie het in mijn spreekkamer gebeuren. Ik ken bijvoorbeeld een patiënt die elke twee jaar bij me op controle komt omdat zij een erfelijk verhoogd risico heeft op darmkanker. Ze is dit jaar niet komen opdagen voor haar controle. Pas na herhaaldelijke telefoontjes kwam het hoge woord eruit: ze heeft het geld niet. En daar schaamt ze zich diep voor.’
Ze vervolgt: ‘We willen als maatschappij stevig investeren in preventie om te voorkomen dat mensen ziek worden. Maar hoe inclusief zijn we eigenlijk? Gezonde voeding is duurder dan ongezonde voeding, en deelnemen aan sport kost geld en is dus niet voor iedereen betaalbaar. Plus: het lukt ons niet om een aanzienlijk deel van de bevolking te bereiken met onze informatie en preventiemogelijkheden.’
Wijk
Door gebruik te maken van bestaande netwerken die actief zijn in buurten waar de genoemde minder draagkrachtige mensen talrijk zijn, hoopt Spaander de preventiekloof iets meer te dichten. ‘We willen eerst feiten gaan ophalen. Op wijkniveau contact leggen met de groepen mensen die we nu mislopen. Hoe komt het dat we hen niet bereiken? Waar lopen deze mensen tegenaan? Is het een geldkwestie of spelen er andere problemen?’
Vervolgens wil Spaander gaan meedenken over oplossingen. ‘Je kan onderzoeken of je voor bepaalde inkomensgroepen de colonoscopie niet laat meetellen bij het aftrekken van het eigen risico van de zorgverzekering. En je kan kijken hoe de communicatie over preventieve zorg zoals het Bevolkingsonderzoek Darmkanker beter kan.’
Animatiefilmpjes
Spaander en haar researchgroep werken samen met het animatiebedrijf Informed aan eenvoudige animatiefilmpjes over het Bevolkingsonderzoek Darmkanker. Die kunnen bijvoorbeeld worden getoond op de informatieschermen in de wachtkamer van de huisarts.
In die filmpjes wordt onder andere aandacht besteed aan de Twijfeltelefoon, waar mensen terecht kunnen met hun twijfels en vragen over het Bevolkingsonderzoek. Deze vragen kunnen zowel in het Nederlands, als in het Engels, Arabisch of Turks worden gesteld.
‘Ook hebben we het idee om de informatie te verspreiden met flyers en posters in buurthuizen, wijkgebouwen en moskeeën, en door posts op de social media-kanalen van wijken en buurten.
Spaander besluit: ‘Iedereen moet toegang krijgen tot preventieve zorg zoals het Bevolkingsonderzoek. Niet alleen de mensen die goed geïnformeerd zijn en voldoende geld hebben.’
Het is maart en dus weer Darmkankermaand. Reden om mensen bewust te maken van het belang van vroege opsporing van darmkanker. ‘Met het Bevolkingsonderzoek Darmkanker ontdekken we bij 4 procent van de mensen bloed in de ontlasting. Zij krijgen een scopie van de darm. Bij ongeveer 35 procent van deze deelnemers ontdekken we belangrijke afwijkingen.
Bij 30 procent zijn dat de voorstadia van darmkanker, namelijk darmpoliepen, en bij 5 procent vinden we darmkanker. Gelukkig worden deze darmkankers vaak in een vroeg stadium ontdekt. Als darmkanker in een vroeg stadium wordt ontdekt, zijn de overlevingskansen groot.’
Meer lezen over het Bevolkingsonderzoek Darmkanker? Klik hier.
