De afdeling Orthopedie en Sportgeneeskunde van het Erasmus MC gaat een studie doen naar de behandeling van letsel aan de voorste kruisband in de knie. In deze zogeheten ROTATE-studie zal men reeds in een vroeg stadium kunnen bepalen welke patiënten een operatieve reconstructie van de kruisband nodig hebben, en welke voldoende zijn gebaat bij behandeling door de fysiotherapeut.

Donorpees

Op dit moment is het voor orthopeden dikwijls lastig om te bepalen welke behandeling het beste bij de patiënt past. De twee behandelingen zijn fysiotherapeutische oefeningen en een operatieve ingreep waarbij de geblesseerde kruisband wordt vervangen door een donorpees, bijvoorbeeld uit de hamstring van de patiënt.

Welke behandeling het beste resultaat geeft, is per patiënt verschillend, bleek onlangs uit eerder onderzoek. ‘De uitkomst was dat in 51 procent van de gevallen een operatie de beste uitkomsten gaf. In 49 procent van de gevallen was fysiotherapie de beste oplossing’, vertellen ROTATE-onderzoekers Duncan Meuffels (orthopedisch chirurg) en Max Reijman (wetenschappelijk onderzoeker).

Fotografie: Duncan Meuffels

Voorspellen

Dus nu weten we nóg niks?

‘Dat is niet helemaal waar. We hebben uit die studie kenmerken gedestilleerd, aan de hand waarvan we nu kunnen voorspellen wélke patiënt het beste gebaat is bij een operatie, en welke genoeg heeft aan fysiotherapie.’

In de ROTATE-studie, waarvoor de afdeling een half miljoen euro heeft gekregen van ZonMW, gaan tientallen artsen bekijken of deze lijst met kenmerken inderdaad kan worden gebruikt om de beste behandeling te kiezen. Het is een zogeheten kosten-effectiviteitsstudie, dus uiteindelijk hoopt men dat de uitkomsten de zorg veel geld gaan besparen.

Geheimzinnig

Over de lijst met kenmerken doen Meuffels en Reijman geheimzinnig. ‘We kunnen daar beter niets over zeggen, omdat we anders het onderzoek zouden beïnvloeden. Een deel van de deelnemende artsen gebruikt de lijst met kenmerken niet. We willen niet dat patiënten deze kenmerken herkennen, zodat ze vervolgens met ‘voorkennis’ op de keuze voor een behandeling kunnen voorsorteren.’

Er doen acht geselecteerde ziekenhuizen mee aan de ROTATE-studie. In vier ziekenhuizen gebruiken de orthopeden de lijst met kenmerken als keuzehulp. In de vier andere ziekenhuizen behandelen de orthopeden hun kruisband-patiënten zoals ze dat altijd al deden. Alle deelnemende patiënten – er moeten er meer dan 200 worden geïncludeerd voor een betrouwbaar onderzoek – worden twee jaar lang gevolgd.

Verschil

‘We hopen natuurlijk dat we na twee jaar een verschil gaan zien tussen de uitkomsten in de ziekenhuizen die mét de lijst met kenmerken werken, en de ziekenhuizen die het op de conventionele manier doen. Als de lijst met kenmerken zijn werk doet zoals wij verwachten, zou deze groep patiënten een sneller en beter herstel moeten rapporteren’, zeggen Meuffels en Reijman.

Het duo weet nog niet precies wanneer de ROTATE-studie kan worden afgerond. ‘Dat hangt ook af van de ontwikkeling van het coronavirus. Op het moment dat ziekenhuizen planbare zorg moeten gaan afschalen, heeft dat natuurlijk ook gevolgen voor hun afdelingen Orthopedie.’

Voorste kruisbandletsel

Voorste kruisbandletsel komt vaak voor in Nederland. Het is vooral een sportblessure. In de acute fase van de blessure doet de knie pijn en wordt hij dik. Lopen gaat dan moeilijk. ‘Je moet de voorste kruisband zien als een soort autogordel’, legt Meuffels uit.

‘Als je rustig autorijdt en niet te vaak hard hoeft te remmen, dan wordt de gordel eigenlijk niet belast. Zo werkt dat ook voor de kruisband. Die wordt pas belast wanneer je je benen en knieën vaak intensief gebruikt, zoals bij voetbal of tennis. Of wanneer je een onnatuurlijke beweging maakt, zoals een verdraaiing.’

Bij intensieve sporters krijgen de benen en knieën, en dus de kruisband, het zwaar te verduren. ‘Bij deze sporter is de voorste kruisband dan ook een stevige ondersteuning van de knie. Bij hen is hij meer noodzakelijk dan bij andere mensen.’ Als de voorste kruisband afscheurt (dat is het meest voorkomende letsel aan de kruisband) dan duurt het herstel vaak lang. ‘Veel mensen kunnen best zonder voorste kruisband. Je kunt daar bijvoorbeeld prima mee wandelen en fietsen.’