‘Bij vroege behandeling van matige tot ernstige klachten zien we na een jaar betere resultaten dan met de behandeling die normaal wordt gegeven’, zegt De Ridder. Die resultaten zijn verkregen uit een gerandomiseerde klinische trial bij kinderen van drie tot zeventien jaar met ziekte van Crohn. De Ridder: ‘Op basis van het lot werden honderd kinderen met de ziekte van Crohn over twee groepen verdeeld. De ene groep kreeg de standaardbehandeling, bestaande uit het remmen van de ontstekingsaanval met prednison of speciale voeding, gevolgd door een onderhoudsbehandeling met de ontstekingsremmer azathioprine. De andere groep kinderen kreeg een nieuwer middel: infliximab.’
Waarom wachten als je een effectief middel ter beschikking hebt?
Beter meteen
‘We wisten al dat infliximab beter werkt dan de standaardtherapie. Alleen de gedachte was tot nu toe: we houden dit middel op de plank totdat de patiënt achteruitgaat. Onze hypothese was dat je dan juist te lang wacht’, vertelt De Ridder. ‘De kinderen zijn dan langer ziek en daardoor treedt er meer schade en groeiachterstand op. Kortom: waarom wachten als je een effectief middel ter beschikking hebt? Wij waren van mening dat je beter meteen met infliximab kunt starten.’
Op hol
Infliximab wordt via een infuus toegediend. Dat verklaart voor een deel waarom het niet als standaardbehandeling wordt toegepast. De Ridder: ‘De standaardbehandeling bestaat uit tabletjes, die geef je toch wat makkelijker. Maar ook de hogere prijs en onbekendheid met het middel spelen een rol.’
Infliximab is een antistof die met TNF bindt. De Ridder: ‘Dat is een eiwit dat betrokken is bij de op hol geslagen ontsteking bij de ziekte van Crohn. Omdat infliximab met TNF bindt, wordt de ontsteking afgeremd. Tot nu toe wordt dit middel pas in een gevorderd stadium van de ziekte ingezet, als er onvoldoende effect is van de standaardbehandeling. Wij hebben onderzocht of eerdere toediening niet beter is.’
Wat is de ziekte van Crohn?
De ziekte van Crohn is een inflammatoire darmziekte, vaak aangeduid met IBD, van het Engelse Inflammatory bowel disease. IBD is een verzamelnaam voor chronische ziekten die gepaard gaan met ontstekingen van de darmwand. Een andere bekende vorm van IBD is colitis ulcerosa. Bij die ziekte zijn meestal de dikke darm en de endeldarm aangetast, waar vocht uit de darm wordt teruggewonnen. Bij de ziekte van Crohn is dikwijls het ileum aangetast, het laatste deel van de dunne darm, waar voedingsstoffen aan het voedsel worden onttrokken. De Ridder: ‘Maar de ontstekingen kunnen eigenlijk overal tussen mond en anus voorkomen.’
De eigen darmbacteriën worden op de een of andere manier als ‘vreemd’ herkend. Daardoor komt een afweerreactie tot stand die ook de darmwand aantast. De Ridder: ‘Er kunnen vernauwingen optreden, en er kunnen fistels ontstaan. Dat zijn dwarsverbindingen tussen de darmen of tussen de darmen en de huid die veel pijn veroorzaken. Omdat de stofwisseling is verstoord, groeien de kinderen slecht en hebben ze weinig energie. Daardoor kunnen ze niet naar school en loopt de puberteit niet zoals dat zou moeten. De ziekte heeft dus veel consequenties.’
IBD is moeilijk te behandelen. Bij colitis ulcerosa is het verwijderen van de dikke darm soms een oplossing, maar bij de ziekte van Crohn heeft deze ingreep niet de voorkeur, omdat de darm vaak op meerdere plaatsen is aangetast of de ontsteking ergens anders in de darm weer terugkomt.
De precieze oorzaak van de ziekte van Crohn is onbekend. Erfelijke aanleg speelt een rol. Dat geldt ook voor voeding, roken en overmatige hygiëne.
Gut
De resultaten van directe behandeling met het nieuwere middel zijn positief. De Ridder: ‘Bij kinderen met matige tot ernstige klachten zagen we betere resultaten dan met de standaardbehandeling. We pleiten er dan ook voor om bij de behandeling van kinderen met matige tot ernstige klachten het gebruik van infliximab te overwegen. En als toch voor de standaardtherapie wordt gekozen, om dan goed te monitoren of die behandeling effectief is. Zo niet, dan is overschakelen op infliximab zeker aan te raden.’
Of het verstandig is dit middel ook meteen te starten bij kinderen met milde klachten, durft De Ridder niet te zeggen. ‘Kinderen met milde klachten hebben we in deze studie niet meegenomen.’
De resultaten van dit onderzoek zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Gut.
De resultaten die nu zijn gepubliceerd, evalueren de stand van zaken na een behandeling van één jaar. De kinderen worden nog de komende vier jaar gevolgd.
Gepersonaliseerd
De Ridder: ‘Uiteindelijk willen we toe naar een gepersonaliseerde behandeling: zodra de diagnose ‘ziekte van Crohn’ is gesteld, starten we met de behandeling die voor dat kind het meest effectief is. Daarom hebben we gedurende de studie bij alle patiënten lichaamsmateriaal (bloed en kleine stukjes darmweefsel) verzameld waar we immunologisch onderzoek mee gaan doen. Dr. Janneke Samsom, hoofd van het laboratorium Kindergeneeskunde van het Erasmus MC, is daar intensief bij betrokken.’
Samen
De Ridder benadrukt het belang van financiële steun en de samenwerking van artsen en onderzoekers uit verschillende ziekenhuizen. ‘De ziekte van Crohn is een zeldzame ziekte. Om een betrouwbare studie te kunnen uitvoeren, is samenwerking cruciaal.’
Deze studie werd gesubsidieerd door ZonMw en de Stichting Vrienden van het Sophia. Komend jaar verwacht promotieonderzoeker Myrthe Jongsma haar onderzoek wat deze studie betreft, af te ronden. De volgende ziekenhuizen werkten eraan mee: Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis en het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam, het Emma Kinderziekenhuis AMC in Amsterdam, het Isala Ziekenhuis in Zwolle, het UMC Utrecht Wilhelmina Kinderziekenhuis, het Amphia Ziekenhuis in Breda, het Kinderziekenhuis van de Zagreb Medical School en de J.J. Strossmayer Universiteit in Kroatië, het Kinderziekenhuis van de Universiteit van Helsinki en de Universiteit van Tampere in Finland, het Medisch Spectrum Twente in Enschede, het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven, het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ‘s Hertogenbosch, en het Universitair Medisch Centrum Groningen.