Dat blijkt uit een studie van MDL-artsen dr. Milan Sonneveld en Adriaan van der Meer, die daarbij samenwerkten met onderzoekers van het RIVM. Hepatitis B en C zijn meldingsplichtige infectieziekten. Daarom kon voor heel Nederland een betrouwbare becijfering worden gemaakt van het aantal gemiste diagnoses in 2020 ten opzichte van 2019. Sonneveld en van der Meer publiceerden hun bevindingen onlangs online in het Journal of Hepatology, het tijdschrift voor Europese leverartsen.
WHO
In 2019 stelden Nederlandse artsen nog 1700 keer de diagnose hepatitis B of C. In 2020 waren dat er een kleine 1000. ‘Ontzettend wrang’, zegt Sonneveld, ‘want als je de diagnose stelt op het moment dat er nog geen sprake is van ernstige leverschade, is de ziekte heel goed te behandelen met antivirale middelen. Hepatitis C is binnen 8 tot 12 weken volledig te genezen, en hepatitis B is met medicatie vrijwel compleet te onderdrukken. Schade aan de lever wordt ermee voorkomen.’
‘Omdat er voor hepatitis B en C zeer effectieve behandeling mogelijk is, wil de WHO het aantal sterfgevallen veroorzaakt door virale hepatitis in 2030 met 65 procent hebben verminderd ten opzichte van 2015. Maar door deze afname van diagnoses komt dit doel in gevaar’, stelt Sonneveld.
Toeval
Virale hepatitis-infecties worden meestal bij toeval ontdekt bij mensen die zich met klachten als vermoeidheid of lichte malaise melden bij de huisarts. Met bloedonderzoek kan dan worden vastgesteld of er sprake is van een virale hepatitis. Ook worden diagnoses gesteld tijdens een screening op SOA’s: hepatitis B en C zijn seksueel overdraagbare aandoeningen.
‘Als mensen echt specifieke klachten krijgen: langdurig geel zien, vocht in de buik of bloedingen uit spataderen in de slokdarm, is het vaak te laat. Dan is er vaak al ernstige leverziekte, of zelfs leverkanker’, weet Sonneveld. ‘Probleem is dat mensen zich het afgelopen jaar veel minder vaak bij hun huisarts hebben gemeld met milde klachten. Daarmee kan de kans op een vroege diagnose dus zijn gemist.’
Lastig
‘In onze analyse kun je heel goed zien dat het aantal diagnoses van virale hepatitis B en C afnam naarmate de druk op de ziekenhuizen groter werd. Hoe meer ziekenhuisbedden bezet waren, hoe minder diagnoses werden gesteld. Mensen durfden in tijden van grote druk waarschijnlijk niet naar de dokter. Misschien uit angst om teveel druk op de huisarts te leggen, of omdat ze bang waren besmet te raken met het coronavirus.’
(tekst loopt door onder de figuur)
Hij roept mensen met klachten dan ook op de zorg niet te mijden. ‘Ga met klachten van vermoeidheid en milde malaise naar de dokter. Er wordt veel hepatitis gemist, maar natuurlijk missen we ook andere diagnoses als mensen niet naar de dokter durven te gaan.’
Ook voor alle andere Nederlanders heeft Sonneveld een boodschap: ‘Laten we met elkaar zorgen dat de druk op de ziekenhuizen snel afneemt en in de toekomst ook niet meer ontstaat. Laten we ons houden aan alle maatregelen! Dit is de enige manier om voldoende zorgcapaciteit beschikbaar te houden voor niet-Covid zorg, en gezondheidsschade in de toekomst te voorkomen.’
Kankerdiagnoses
Dat er veel minder diagnoses werden gesteld in drukke Covid-tijden was al bekend: vorig jaar becijferde het Integraal Kankercentrum Nederland dat in het voorjaar van 2020 20 procent minder kankerdiagnoses werden gesteld. Inmiddels heeft die dip in het aantal diagnoses zich hersteld.
Echt ziek
Of dat ook zal gebeuren bij het aantal diagnoses van hepatitis B en C waagt Sonneveld te betwijfelen. Hij vreest dat de mensen die vorig jaar niet naar de dokter zijn gegaan met algemene klachten, en wiens bloed dus niet werd onderzocht, nooit allemaal alsnog naar de dokter gaan. ‘Ik vrees dat zij pas zullen komen als ze echt ziek zijn geworden. En dan is er dus vaak al schade ontstaan aan de lever, terwijl dit met vroegere diagnose en inzet van effectieve behandeling voorkomen kon worden.
Punt is ook dat de ziekte vooral voorkomt bij mensen die de dokter toch al moeizamer weten te vinden. ‘Deze infectieziekte komt relatief vaak voor bij mensen met een niet-Nederlandse achtergrond. Sociale achterstand en taalbarrières spelen een rol. Het is daarom extra belangrijk dat dokters ook aan virale hepatitis denken als mensen met een verhoogd risico op hepatitis B of C zich melden met vermoeidheid of griepachtige verschijnselen.’