In de studie zijn honderd kinderen van een ouder met een bipolaire stoornis van puberteit tot volwassen leeftijd gevolgd, over een periode van 1997 tot nu. Met als doel het risico op een bipolaire stoornis in kaart te brengen en te onderzoeken hoe de vroege voorstadia eruit zien. Ook werd gekeken naar psychische klachten en het dagelijks functioneren.
Inmiddels zijn de kinderen uit de studie gemiddeld 38 jaar oud. ‘We zien dat zij een verhoogd risico hebben op een stemmingsstoornis, zowel een bipolaire als een depressieve stoornis’, vertelt Esther Mesman, GZ-psycholoog. ‘Ruim 10 procent van de kinderen ontwikkelde zelf ook een bipolaire stoornis. Bij kinderen van ouders zonder bipolaire stoornis is dat 1 tot 2 procent.’
‘Het is een complex samenspel van factoren’
Mesman: ‘We zien verschil in de mate van ernst van psychische problematiek. De groep die intensieve psychiatrische zorg nodig had in de vorm van een opname is gelukkig klein: 4 procent. Wel zocht ruim 70 procent van in de afgelopen tien jaar hulp voor hun mentale gezondheid.’
Er is niet één aanwijsbare verklaring voor het verhoogde risico op klachten, noemt Mesman: ‘Het is een complex samenspel van factoren. Als je opgroeit met een ouder met een psychische problematiek kan dat leiden tot meer stress en ingrijpende gebeurtenissen, maar soms ook beperkte beschikbaarheid van ouders. Daarnaast zien we ook dat genen een rol spelen.’
Bipolaire stoornis
Een bipolaire stoornis is een stemmingsstoornis die zich kenmerkt door zowel depressies als manie. Bij depressies hebben patiënten sombere stemming en minder energie en bij een manie is dat juist andersom: veel energie en mensen voelen zich vaak extreem goed. Een aantal feiten over een bipolaire stoornis:
- Een bipolaire stoornis komt bij 1 tot 2 procent van de volwassenen voor.
- De diagnose bipolaire stoornis wordt vaak gemist en pas 5 tot 10 jaar na de eerste klachten vastgesteld en juist behandeld.
- De bipolaire stoornis komt vaker voor binnen families.
- De bipolaire stoornis ontstaat vaak tussen het 15e en 25e levensjaar, vooral als er sprake is van bipolaire stoornissen in de familie.
- Het Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis heeft een gespecialiseerde polikliniek voor diagnostiek en behandeling van jongeren met (een verdenking op) een bipolaire stoornis.
- Het Erasmus MC is aangesloten bij het Kenniscentrum voor bipolaire stoornissen (KenBis).
Volgens Manon Hillegers, kinder- en jeugdpsychiater en afdelingshoofd Kinderpsychiatrie van het Erasmus MC Sophia, moet vooral ingezet worden op het laagdrempelig vroeg signaleren van stemmingsproblemen en aanbieden van digitale preventieve interventies aan jongeren met een familiair risico op stemmingsproblemen. ‘Vanuit ons MARIO-project is een online screener en een digitaal platform ontwikkeld met ondersteunende interventies voor kinderen van ouders met psychische problemen (KOPP). Door het zelfinzicht in emoties en veerkracht te vergroten willen we deze groep jongeren eerder bereiken en passende zorg bieden. waardoor ze zich optimaal ontwikkeling richting de jongvolwassenheid.’
Preventie en tijdige behandeling
Mesman wil de opgedane kennis vanuit het Centrum KOPP gaan inzetten voor families. ‘We willen we breed aandacht vragen voor deze vaak onzichtbare groep. Want tijdens de behandeling van volwassen patiënten, blijven de kinderen vaak nog onterecht buiten beeld.’ Ook zetten Mesman en Hillegers zich in voor een betere samenwerking tussen volwassen GGZ en jeugdzorg om kinderen en ouderschap vroegtijdig bespreekbaar te kunnen maken.
De 100 deelnemers uit de studie hebben zelf ook weer 147 kinderen gekregen. Is deze doelgroep ook in beeld? ‘Zeker’, zegt Mesman. ‘Naar deze derde generatie doet promovendus Fleur Helmink nu verkennend onderzoek, maar daar kunnen we nu nog niets over zeggen. De huidige studie laat wel zien hoe belangrijk het is om aan mensen met een bipolaire stoornis te blijven vragen hoe het thuis gaat, ook met kinderen, en of er hulp nodig is.’
Lees ook het artikel over World Bipolar Day op Amazing Erasmus MC.
