Rob Baatenburg de Jong en Hester Lingsma I Foto: Levien Willemse
Nu de geplande zorg weer opstart en steeds meer OK’s opengaan, moet er een flinke achterstand ingehaald worden. Maar wie mag er het eerst op de operatietafel? En op basis waarvan bepaal je dat? Hoofd-hals chirurg Rob Baatenburg de Jong en Epidemioloog Hester Lingsma ontwikkelen, samen met een groep onderzoekers en clinici, een beslismodel dat helpt bij het bepalen van een eerlijke en transparante rangorde.
Realistisch
Net als iedereen hoopt Baatenburg de Jong dat het coronavirus langzaam uitdooft en dat een dergelijke tool voor rangorde op de OK niet nodig is. Maar is dat realistisch? In ieder geval werkt het Erasmus MC, met een team van clinici en gedreven wetenschappers, aan een tool die helpt bij een stuwmeer aan wachtende OK-patiënten. De tool, een wiskundig beslismodel, maakt het bepalen van een rangorde hierin makkelijker.
Waarom deze tool? “In tijden van schaarste, zoals nu, zijn er meerdere uitgangspunten denkbaar voor het bepalen welke patiënt voorrang krijgt op de OK”, legt Baatenburg de Jong uit. “Opereer je eerste de werkenden? Of mensen met cruciale beroepen? Of jonge mensen eerst? Dat is een vorm van discriminatie en dat vinden wij niet eerlijk. Normaal gaat de plaatsing van een patiënt op de wachtlijst vrij traditioneel: de intuïtie en de agenda van de behandeld arts. Ook in de crisis nu zie je dat artsen in overleg beslissen wie voor gaat, maar dat is zo niet transparant.”
“Daarom hebben wij samen met chirurgen, geriaters, huisartsen, psychologen en met de input van WHO-data een waardegedreven beslismodel ontwikkeld. Dat helpt de arts bij het bepalen van een eerlijke rangorde. Dit model rekent de verwachte uitkomst van de operatie uit, en weegt ook de kwaliteit van leven mee. Zo krijgt je een inschatting van de kwaliteit van leven ná de operatie en, belangrijker nog, een inschatting van kwaliteitsverlies en levensduur bij uitstel van een operatie.”
Uiteindelijk blijft het een beslissing die de arts samen met de patiënt maakt
Hulpmiddel
Maar, hoe kun je dat met een wiskundig beslismodel berekenen? “We stellen een aantal variabelen op in het model. Kortgezegd; de verwachte levensduur als je niets doet, de verwachte levensduur als je de operatie uitvoert, en wat dat in beide gevallen doet met de kwaliteit van leven. Het model berekent dan het aantal verwachte Kwaliteit Gecorrigeerde Levensjaren: Quality-Adjusted Life Years, dit wordt de QALY’s genoemd. De patiënt die waarschijnlijk de meeste QALY’s gaat verliezen door uitstel, heeft dan voorrang om geopereerd te worden.”
Baatenburg de Jong benadrukt dat het model niet perse dé oplossing is, “Het is een hulpmiddel dat het keuzeproces makkelijker moet maken. Uiteindelijk blijft het een beslissing die de arts samen met de patiënt maakt. De tool moet nog getoetst worden bij de Federatie voor Medisch Specialisten, diverse vakgenoten en patiëntenverenigingen. Wij hopen natuurlijk dat het onderzoek ook door hen omarmd wordt en dat alle ziekenhuizen er aan meedoen. Wij geloven in elk geval dat deze wetenschappelijk en waardegedreven zienswijze kan bijdragen aan een eerlijke en transparante triage.”
