Erasmus MC

Zwanger en depressief

Zwangerschap een grote roze wolk? Nou, niet voor iedereen: vijf tot tien procent van de vrouwen heeft rond de geboorte last van depressieve klachten. En óók mannen hebben er last van, zegt psychiater en kinder- en jeugdpsychiater Mijke Lambregtse-Van den Berg.

Deel
0 likes
Leestijd 6 min

Foto: Levien Willemse

Zo’n vijf procent van de mannen krijgt tijdens de zwangerschap of na de geboorte van hun kind een depressie. Hun nieuwe rol, de grote verantwoordelijkheid en mogelijk ook veranderende hormonen kunnen ervoor zorgen dat ze het even niet meer ziet zitten.

Lambregtse deed hier als een van de eersten onderzoek naar. “Waar depressie bij mannen door wordt veroorzaakt? Er is sowieso aangetoond dat mannen van wie de vrouw een depressie heeft, zelf ook een aanzienlijke kans hebben om het te krijgen. Verder zijn het vaak verschillende risicofactoren die bij elkaar komen. Een ingrijpende levensverandering- wat het krijgen van een kind is – is al een risico. Daarbij verandert door de zwangerschap de relatie, de intimiteit en seksualiteit. De aandacht van de moeder verschuift naar het kind. Ook speelt mee hoe kwetsbaar iemand is, heeft hij eerder een depressie gehad, zijn er relatieproblemen, problemen op het werk of financiële problematiek.”

De kinder- en psychiater coördineert een polikliniek in het Erasmus MC voor ouders met psychische klachten en hun jonge kinderen. “Het is opvallend dat vrijwel alleen moeders zich in de polikliniek melden. Pas als we actief vragen of de vaders willen meekomen, ontdekken we vaak dat ook zij klachten hebben.”

Heftig.

“Het is een realiteit. Ik zie veel jonge ouders met hun baby’s. Klassiek patroon is dat moeders zich vooral zorgen maken over het effect van de depressie op hun kind. De vader maakt zich vooral zorgen over zijn vrouw. Maar bijna niemand vraagt hoe het met de vader gaat. Terwijl we uit onderzoek weten dat bij de vader, die vaak alle ballen in de lucht houdt, ook aanzienlijke psychische problemen kunnen voorkomen.

“Vaders zijn niet zo geneigd het daar over te hebben. Ik heb gemerkt dat ze als ze elkaar ontmoeten en in gesprek gaan, wél aangeven wat het met ze doet.”

Hebben hormonen invloed op depressie tijdens de zwangerschap?

“Er is mogelijk een subgroep die hormonaal reageert. Bij vrouwen is daar al betrekkelijk veel onderzoek naar gedaan. Maar ook bij mannen zijn er aanwijzingen dat er hormonale veranderingen zijn. Het testosteron gaat bijvoorbeeld wat omlaag en prolactine en oxytocine, die te maken hebben met verbondenheid, gaan wat omhoog. Dat zijn heel kleine effecten, maar het is niet uit te sluiten dat het mee kan spelen.”

Ook bij mannen zijn er aanwijzingen dat er hormonale veranderingen zijn

“We zijn nog niet zover dat we op basis van onderzoek hier specifieke behandelingen op kunnen toepassen. Wel zijn er allerlei initiatieven om op dit gebied over de landen heen meer samen te werken. Dan zijn er meer mogelijkheden om deze subgroepen, en de daarbij behorende kenmerken, van elkaar te kunnen gaan onderscheiden en daar meer gerichte behandelingen bij te ontwikkelen.”

Zijn er gevolgen voor het kind?

“Uit mijn eigen onderzoek blijkt dat depressie tijdens de zwangerschap bij de vader een twee keer hogere kans geeft op het krijgen van een huilbaby. Ook hebben we onderzoek gedaan naar de invloed op de vader/kind relatie. Daar kwam uit dat vooral relatieproblemen en spanningen in het gezin invloed hebben op de ontwikkeling van het kind.”

“Verder zien we dat, als ouders een depressie hebben, kinderen zich cognitief, emotioneel en gedragsmatig gemiddeld genomen wat minder goed ontwikkelen. Een depressie bij de moeder heeft wel een groter effect bij jonge kinderen. Waarschijnlijk omdat moeders een belangrijke rol spelen in het eerste jaar van het kind. Al is bij iets oudere kinderen aangetoond dat, wanneer de vader een depressie heeft, dit vooral invloed kan hebben op de cognitieve ontwikkeling en bij het ouder worden op gedragsmatige ontwikkeling. Met name bij jongetjes zie je dan wat meer gedragsproblemen.”

Worden kinderen van ouders die rond de geboorte depressief zijn, actief gevolgd?

“We proberen dat wel te doen. Tijdens de zwangerschap zijn vrouwen redelijk goed in beeld bij de verloskundige en gynaecoloog. We proberen hen steeds meer bewust te maken van het bespreken en behandelen van een depressie. Na de bevalling heeft het consultatiebureau wel contact, maar zij zijn niet altijd goed op de hoogte. Het gebeurt dat ouders dan blijven rondlopen met klachten.”

“Omdat de meest kwetsbare gezinnen vaak niet snel hulp zoeken, heeft het Erasmus MC van de gemeente Rotterdam een subsidie gekregen om de nieuwe poli Connect2Grow op te richten. Met als doel: contact te houden met ouders waarbij tijdens de zwangerschap al kans  bestaat op ouder/kind problemen. Die gezinnen gaan we heel goed volgen en regelmatig zien tot het kind een jaar is.”

“Verder heb ik samen met een promovendus een webbased vragenlijst – Mind2Care.nl – ontwikkeld en gevalideerd die bij de zwangere vrouw kan worden afgenomen. De vragen gaan over angst, depressie, psychosociale problemen en middelengebruik. Wanneer de vragenlijst is ingevuld, komt er een profiel uit en krijg je direct een persoonlijk advies dat is afgestemd op de lokale zorgsituatie. Dit wordt nu landelijk geïmplementeerd. Voordeel is dat gynaecologen en verloskundigen hierdoor direct weten naar wie ze kunnen doorverwijzen.”

De roze wolk heeft ook altijd een schaduwkant

Weten ze dat nu niet?

“We merken dat verloskundigen en gynaecologen nog vaak voorzichtig zijn met het uitvragen van psychische en psychosociale klachten omdat ze inderdaad niet goed weten naar wie ze moeten doorverwijzen. Gelukkig zijn er al veel initiatieven om dit onder de aandacht te brengen, maar het blijft ingewikkeld. Het is nog steeds een taboe om het over de minder leuke dingen van een zwangerschap te hebben. Het wordt nog altijd gezien als een roze wolk. Maar zwanger zijn, een kind krijgen, is niet alleen maar leuk. Het zou goed zijn als mensen daar ook wat meer onderling contact over zouden hebben, zonder meteen klaar te staan met allerlei adviezen en oordelen. En dat het in het gesprek met de verloskundige en gynaecoloog hier ook over mag gaan. Dat vrouwen na de bevalling een depressie kunnen krijgen, is wel bekend. Een depressie tijdens de zwangerschap komt net zo vaak voor. Veel mensen weten dat niet.”

 

Foto: Levien Willemse

Kunnen depressieve zwangere vrouwen antidepressiva slikken?

“We proberen er in een zo vroeg mogelijk stadium bij te zijn. Vaak kan psycho-educatie – uitleg over depressieve gevoelens tijdens de zwangerschap – door de huisarts al helpen. Weten dat dit soort gevoelens er bij kunnen horen, kan helpen de klachten beter te duiden. Ook leefadviezen kunnen helpen: breng structuur aan, ga op tijd naar bed, blijf actief en blijf je sociale contacten onderhouden. Als dat allemaal niet werkt, dan helpt het vaak om met bijvoorbeeld een psycholoog te praten. In het uiterste geval kunnen vrouwen medicatie krijgen. Bij een ernstige depressie zijn we daar niet al te terughoudend mee. Al kan dit wel effect hebben op het kind. Uit ons recente onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat kinderen van moeders die antidepressiva slikken, een wat lager geboortegewicht hebben. Daarom zullen we altijd een goede afweging moeten maken en per vrouw bekijken wat de beste behandeling is.”

“Het is cruciaal om tijdens de zwangerschap naar mentale gezondheid van zowel moeder als vader te kijken. De eerste duizend dagen van een kind kunnen levenslang doorwerken. Daarom is het ontzettend belangrijk dat we goed investeren in het gezin. Dus ook in het welzijn van de vader. Dat gebeurt, vind ik, nog veel te weinig.”

Tips

Voor ouders

“Realiseer je dat er tijdens een zwangerschap en bevalling ruimte mag zijn voor minder positieve gevoelens. Heb het daar over.”

Voor de omgeving

“Een roze wolk heeft bijna ook altijd een schaduwkant. Vraag daarnaar. Geef geen meningen  en adviezen, maar probeer te luisteren en mee te denken in wat iemand op dat moment nodig heeft. Er gewoon voor iemand zijn is vaak al heel helpend.”

Voor hulpverleners

“Er is veel winst te halen bij depressiepreventie. Maak het een onderwerp door aan te geven dat negatieve gevoelens er bij horen. En betrek ook de vaders. Vraag hoe het met hen gaat en wat zij nodig hebben. Want ook vaders hebben tijd nodig om te wennen aan de nieuwe situatie.”

 

 

 

Lees ook