Mohsen Ghanbari
Wat is de rol van het non-coderende DNA in het ontstaan van de ziekte van Alzheimer? Moleculair epidemioloog Mohsen Ghanbari krijgt een standaardbeurs van 100.000 euro van Alzheimer Nederland om dit te onderzoeken. Ghanbari: ‘Ik wil dementie beter kunnen voorspellen.’
Hoewel de precieze oorzaak van dementie nog onbekend is, is er wel al een aantal genen geïdentificeerd die een rol spelen. Genen liggen op het coderende DNA, dat ongeveer 2% van heel het DNA beslaat. Het overgrote gedeelte van het DNA, zo’n 98% procent, codeert niet voor eiwitten. Dit non-coderende DNA werd lange tijd vooral als overbodig gezien. Maar steeds vaker tonen wetenschappers aan dat het non-coderende DNA niet zo overbodig blijkt te zijn als eerder gedacht.
Ghanbari gebruikt de subsidie van Alzheimer Nederland daarom om het non-coderende DNA, specifiek miRNA’s, te onderzoeken. MiRNA’s zijn heel kleine stukjes RNA, die getranscribreerd worden van het niet-coderende DNA. Door bij dementerende ouderen te kijken wat de levels van bepaalde miRNA’s zijn, probeert Ghanbari nieuwe biomarkers voor alzheimer te vinden.
‘Samen met mijn team wil ik kijken naar de moleculaire paden achter de ziekte van Alzheimer. Als we weten welke biomarkers, zoals miRNA’s, maar ook andere kleine stofwisselingsproductien (serum metabolieten niveau), een rol spelen, dan kunnen we alzheimer per individu beter voorspellen’, aldus Ghanbari. Voor het onderzoek maakt Ghanbari gebruik van data van de ERGO studie (zie kader onderaan deze pagina).
Daniel Bos
Universitair hoofddocent Epidemiologie en Radiologie & Nucleaire geneeskunde Daniel Bos onderzoekt de rol van vaatziekten bij de ontwikkeling van alzheimer. Hij ontving een beurs van 360.000 USD van het Amerikaanse Cure Alzheimer’s Fund.
De precieze rol van vaatziekten in de gezondheid van de hersenen en de ontwikkeling van alzheimer is nog grotendeels onbekend. Wel is al bekend dat vasculaire aandoeningen een risicofactor voor dementie vormen.
Bos wil inzicht verkrijgen in de rol van arteriosclerose – de meest voorkomende vaatziekte – bij alzheimer, met bijzondere aandacht voor de intracraniële vasculatuur en de vroegste vorm van de ziekte, door gebruik te maken van innovatieve beeldvormende technieken, gebaseerd op bevolkingsonderzoek. Daarvoor maakt ook hij gebruik van gegevens uit ERGO.
Informatie combineren
Bos maakt binnen ERGO gebruik van twee specifieke substeekproeven waarbij CT (computertomografie) scans, PET (positron emissie tomografie) scans, en MRI (magnetische resonantie imaging) scans zijn gemaakt. Daarbij is arteriosclerose en de aanwezigheid en ernst van amyloid-β afzettingen in de hersenen in beeld gebracht, naast de pathologie en de functie van de kleinste bloedvaten in de hersenen.
Bos: ‘Het combineren van deze scans met de schat aan verzamelde informatie over levensstijl, genetica, klinische risicofactoren en het optreden van dementie, zal cruciale nieuwe inzichten verschaffen in de rol van arteriosclerose bij de ontwikkeling van de alzheimer. Uiteindelijk is de bedoeling dat we therapeutische en preventieve strategieën kunnen ontwikkelen voor alzheimer en dementie in het algemeen, door arteriosclerose met nieuwe therapieën aan te pakken.’
Over ERGO
ERGO (the Rotterdam Study) is een grote, populatiegerichte cohortstudie die al 30 jaar loopt. In deze studie wordt de ontwikkeling van leeftijdsgebonden ziekten zoals alzheimer prospectief bestudeerd. De 18.000 deelnemers zijn 40 jaar of ouder en ondergaan regelmatig een breed spectrum van onderzoeken zoals lichamelijk onderzoek, bloedafname en interviews om een grondige indruk te krijgen van hun gezondheid.
