Bertens deed voor de afdeling Verloskunde & Gynaecologie onderzoek onder ruim 120.000 vrouwen in loondienst die in 2016 bevielen van een eenling. Wat blijkt? Volgens gegevens van het CBS en de Perined-geboorteregistratie van dat jaar verlaagde meer dan de helft van de vrouwen hun werkuren en stopte 12% zelfs volledig met betaald werken. De resultaten zijn gepubliceerd in Scandinavian Journal of Public Health.
Ziekte tijdens zwangerschap vergroot kans op minder werken
De grootste veranderingen ontstaan in het eerste jaar na de bevalling, maar blijven ook jaren later merkbaar. Drie jaar na de geboorte van een kind werken de moeders nog steeds niet meer uren en is nog eens 2% alsnog gestopt met werken. Deze keuzes hebben invloed op het inkomen van de moeders, hun loopbaan en hun economische zelfstandigheid.
Vooral vrouwen die tijdens de zwangerschap ziek zijn, werken daarna vaak nog minder uren. Ook verlaat zo’n 40% van deze vrouwen de arbeidsmarkt helemaal. Daarnaast stoppen ook hoogopgeleide vrouwen vaker met werken, terwijl vrouwen met een lage of middelbare opleiding meestal blijven werken.
Minder economische zelfstandigheid
‘We zien daarnaast dat vrouwen met een laag of middelbaar opleidingsniveau, vrouwen die al weinig uren werkten en vrouwen die niet samenwonen met een partner vaker wel blijven werken, maar niet economisch zelfstandig zijn’, licht Bertens toe. ‘Ze verdienen te weinig om financieel op eigen benen te staan. Volgens de Nederlandse definitie ligt die grens op 70% van het minimumloon. Ook het aantal vrouwen dat financiële hulp krijgt, neemt toe.’
‘We denken nog altijd dat de vrouw wel voor het kind zal zorgen’
Dat vrouwen minder gaan werken na de geboorte van een kind, verrast Bertens niet. ‘Maar dat zoveel vrouwen helemaal stoppen met werken, verbaast me als onderzoeker en mens enorm‘, zegt zij. De reden hiervoor is niet uit deze data-analyse te halen. Volgens Bertens zorgen ongeschreven regels in de maatschappij voor dit resultaat.
Genderongelijkheid
‘We denken nog altijd dat de vrouw wel voor het kind zal zorgen. Dat zij minder gaat werken is dan logisch. Tegelijkertijd krijgen mannen die minder willen werken om voor hun kinderen te zorgen in sommige sectoren nog weinig steun. Dit vind ik wel echt weer een streepje aan de kant van de heersende genderongelijkheid.’
Loes Bertens, senior epidemioloog Erasmus MC.
Die vanzelfsprekendheid heeft ook een prijs. Minder uren werken verkleint doorgroeikansen van vrouwen en kan later botsen met leeftijdsgrenzen voor hogere functies. Bovendien maken ziekte tijdens de zwangerschap en een vroeggeboorte of een baby met een laag geboortegewicht moeders extra kwetsbaar. Door intensieve zorg of langdurige stress kunnen zij vaak minder uren werken, of hebben ze minder mogelijkheden weer meer te werken.
Internationale voorbeelden laten zien dat het anders kan. In landen als Scandinavië en Duitsland bestaat een langer zwangerschaps- en bevallingsverlof. Dit verlof is bedoeld voor beide ouders. Zij kunnen dit deels vrij verdelen. In deze landen werken daardoor veel meer vrouwen fulltime, ook na de geboorte van hun kinderen. Deze vorm van verlof kan volgens Bertens heel goed de reden zijn waarom daar meer vrouwen fulltime blijven werken. Al is daarvoor verder onderzoek nodig.
Nadenken over lange termijnimpact
De studie laat zien dat moeders tijdens en na de zwangerschap steun nodig hebben. Vooral de vrouwen die tijdens de zwangerschap ziek thuis waren. Goed beleid voor verlof en kinderopvang kunnen daarbij helpen. Daarnaast is het belangrijk dat moeders met hun partners vooraf nadenken over hoe ze werk en zorgtaken verdelen. Werkgevers en verloskundigen of gynaecologen kunnen hierbij helpen.
Er is dus werk aan de winkel, zegt Bertens, want veel vrouwen realiseren zich nu niet wat minder werken na een zwangerschap betekent. ‘Omdat het zo normaal lijkt om meer thuis te zijn, denk je als vrouw niet altijd na over de lange termijnimpact op jouw carrière en economische zelfstandigheid. Hier moeten we dus mee aan de slag, want zoals het nu gaat, zorgt voor meer ongelijkheid dan we dachten.’
Preventie
Preventie helpt mensen langer en gezonder te leven. Met onze kennis over het voorkomen van ziektes en het verbeteren van de gezondheid, biedt het Erasmus MC objectieve informatie aan overheden, beleidsmakers en de preventiepraktijk. Zo nemen we verantwoordelijkheid voor een gezonder mens in een gezonde omgeving. Zoals beschreven in Koers28, de strategie van het Erasmus MC.
