Het is de eerste keer dat Erasmus MC de productie van een medisch hulpmiddel van een commerciële fabrikant heeft overgenomen. ‘De speciale Berkostents zijn een belangrijk onderdeel van de behandeling van complexe vernauwingen van de luchtweg. We hebben ze dus echt nodig’, vertelt KNO-arts Bas Pullens. ‘Door Europese wetgeving voor medische hulpmiddelen (MDR) kan LMA niet doorgaan met de kleinschalige productie, terwijl er geen alternatief is dat goed genoeg is.’
Genezing van de luchtpijp
Een Berkostent wordt op maat gemaakt en na een operatie aan de luchtwegvernauwing geplaatst om de gereconstrueerde luchtweg van de patiënt open te houden. De stent voorkomt tegelijkertijd dat op die plek te veel littekenweefsel ontstaat, waardoor de luchtpijp smaller wordt en problemen kan geven. ‘Je helpt patiënten hier enorm mee’, zegt Pullens.
Toen LMA noodgedwongen stopte, was er een acuut tekort aan de stents. Op zoek naar een oplossing benaderde Pullens de afdeling Medische Technologie met het verzoek of de stents in eigen beheer konden worden gemaakt. ‘Ik dacht eerlijk gezegd dat dit vanwege de strenge regels nooit zou lukken, maar het is met medewerking van veel mensen en afdelingen toch gelukt om ze voor eigen gebruik te maken. Iedereen heeft enorm hard gewerkt om dit mogelijk te maken.’
Verbeterde stents
Kelly van der Geest loopt als teammanager van team MISO op de afdeling Medische Technologie vaker tegen de gevolgen van de MDR aan. ‘Soms zijn medische hulpmiddelen ineens niet meer te bestellen, omdat de fabrikant noodgedwongen gestopt is’, legt ze uit. ‘De wet geeft ons de ruimte om hulpmiddelen te ontwikkelen voor onze eigen patiënten als er geen geschikt product op de markt is. Dat is hier zeker het geval, dus wij werkten graag mee aan een oplossing.’
De tekst gaat verder onder de foto.
Foto: Stein Beekenkamp van EMI werkt aan een stent.
Dat bleek wel makkelijker gezegd dan gedaan. ‘Het kostte veel tijd om alles volgens de wet- en regelgeving te doen’, stelt Pullens. Toch is het na vele uren werk gelukt. De Core Facility Experimentele Medische Instrumentatie (EMI) kan de stents nu op verzoek maken. ‘LMA zorgde voor een goede overdracht van kennis en kunde en door het gebruik van nieuwe vervaardigingstechnieken kon EMI het ontwerp van de stent zelfs verder verbeteren’, aldus Van der Geest.
Blij en trots
De nieuwe stents zijn inmiddels bij zes patiënten succesvol geplaatst. ‘Wij zijn blij en trots dat het gelukt is’, zegt Pauline Nieuwenhuizen-Berkovits, oud-directeur van LMA en dochter van dr. Robert Berkovits, de bedenker van de stents. ‘Mijn vader van 98 jaar heeft het vroeger allemaal bedacht en ontwikkeld. Hij was eerst anesthesist in het oude Dijkzigt en later KNO-arts. Hij is in zijn kelder begonnen met het knutselen van de stents.’
Toen de vraag naar zijn stents toenam, stelde Berkovits aan zijn dochter voor om een bedrijf te beginnen. De naam had hij al bedacht: Lubrelastic Medical Appliances. ‘Ik ben verpleegkundige, dus dat vertrouwde hij mij wel toe. Ik heb het bedrijf tweeënveertig jaar geleid, maar door de striktere en bureaucratische regelgeving was het voor onze eenmanszaak niet mogelijk om door te gaan’, licht Nieuwenhuizen toe.
De tekst gaat verder onder de foto.
Foto: Pauline Nieuwenhuizen-Berkovits en dr. Robert Berkovits bij de nieuwe Berkostents.
‘Het is een opluchting dat het nu is overgenomen en een mooie erkenning voor mijn vader dat er niets beters is. Bovendien voorzien de stents echt in een behoefte. Je schaadt er patiënten mee als ze er niet meer zouden zijn. Dus het is geweldig dat Erasmus MC de productie voort zal zetten.’
De buizen van Berkovits
Tijdens operaties in het voormalige Dijkzigt ziekenhuis merkte anesthesist dr. Robert Berkovits dat de intubatiebuis vaak schade aan de luchtpijp veroorzaakte. Om het herstel van de luchtpijp na de ingreep te versnellen, bedacht hij de Berkotube. ‘Ik begon in 1965 met een slang van siliconenrubber, die ervoor moest zorgen dat de beschadigde luchtpijp na de operatie open bleef staan en niet dichtgroeide met littekenweefsel.’
Op het materiaal stond dat je het niet in de olie mocht doen, maar uit nieuwsgierigheid deed hij dat toch, vertelt Berkovits lachend. ‘In siliconenolie. Het materiaal werd spekglad, dikker en zachter, en leende zich goed voor de buis die ik voor ogen had. Toen had ik iets uitgevonden.’ Berkovits promoveerde op deze technologie en ging het medische hulpmiddel zelf maken. Dat deed hij in de kleine kelder van zijn huis in Rotterdam-Kralingen. Hij liet de flexibele buizen drogen op breinaalden.
Foto: Berkovits werkt met stent (1981).
Toen Berkovits KNO-arts werd, bedacht hij voor zijn nieuwe vakgebied ook meerdere toepassingen met de siliconenbuis. Met een paar kleine aanpassingen kon de buis in alle met slijmvlies beklede holtes worden gebruikt. ‘Bij een vernauwde slokdarm of strottenhoofd bijvoorbeeld. En stoornissen aan de luchtpijp of neuspassages, al of niet aangeboren.’
De buizen van Berkovits bleven niet onopgemerkt. Ook collega’s wilden ze gebruiken. ‘De eerste order kwam in 1981 uit Dijkzigt, maar mijn dochter heeft ze aan meerdere ziekenhuizen in binnen- en buitenland verkocht. Toen ik de stents voor het eerst maakte, dacht ik ‘er komt nooit iets beters’. Ik had gelijk’, besluit hij tevreden.
Technisch umc
De zorgvraag stijgt, terwijl de arbeidsmarkt steeds krapper wordt. Daarom is het nodig om steeds meer te innoveren in de zorg. Als technisch universitair medisch centrum ontwikkelt en implementeert het Erasmus MC samen met universiteiten en bedrijven innovatieve technologieën. Zoals beschreven in Koers28, de strategie van het Erasmus MC.
