Een aantal jaren geleden had nog bijna niemand in de wereld van radioactieve geneesmiddelen het over theranostics. ‘Inmiddels kun je geen nucleair geneeskundig congres meer bezoeken of je hoort erover. Er zijn constant nieuwe studies en ontwikkelingen’, zegt Harry Hendrikse, hoogleraar Translationele Radiofarmacologie in Erasmus MC. Hij houdt zich al een groot deel van zijn carrière bezig met de combinatie van diagnostiek en behandeling met radioactieve stoffen. Theranostics is een relatief nieuw vakgebied binnen de radiofarmacie en nucleaire geneeskunde.
Bij theranostics wordt gebruik gemaakt van radioactieve geneesmiddelen om de tumor te lokaliseren en de karaktereigenschappen van de tumor te bepalen. Daarna kan de tumor rechtstreeks bestraald worden met radioactieve geneesmiddelen. Deze radioactieve stoffen voor therapie zenden straling uit die de tumor van binnenuit vernietigt.
Hendrikse verwacht dat theranostics de komende jaren exponentieel zal groeien . ‘Dit is de nieuwe route die we moeten gaan.’ Theranostics is momenteel vooral bekend van de toepassing bij prostaatkanker en neuro-endocriene tumoren, maar Hendrikse ziet dat allerlei nieuwe radioactieve geneesmiddelen voor diagnostiek en therapie worden ontwikkeld. Deze nieuwe radioactieve geneesmiddelen worden in klinische studies onderzocht voor verschillende ziekten. ‘Als deze radioactieve geneesmiddelen hun waarde hebben bewezen in deze klinische studies, kunnen ze toegepast worden in de dagelijkse praktijk voor behandeling van patiënten.’
Obstakels
Ondanks de veelbelovende vooruitzichten zijn er volgens Hendrikse ook obstakels verbonden aan de implementatie van theranostics. De therapieën zijn duur, wat de beschikbaarheid in de weg kan staan. Hendrikse: ‘Denk bijvoorbeeld aan het middel 177Lu-PSMA, voor de behandeling van prostaatkanker. Inmiddels is het middel goedgekeurd door het European Medicine Agency (EMA), maar elk land beslist zelf over vergoeding in het standaard zorgpakket. In Nederland is de beslissing nog niet genomen of de behandeling vergoed zal gaan worden en is daarom niet beschikbaar als standaard behandeling voor patiënten met prostaatkanker.’
Radionuclide therapie kan alleen worden aangeboden in gespecialiseerde centra, die de beschikking hebben over voldoende kennis en kunde. Voor de productie van radiofarmaca zijn complexe voorzieningen en apparatuur nodig, inclusief voldoende gespecialiseerd personeel om deze productie uit te kunnen voeren. In Nederland is de mogelijkheid in ziekenhuizen voor dergelijke producties beperkt, omdat maar een beperkt aantal ziekenhuizen de benodigde infrastructuur hiervoor bezitten.
Hendrikse is tevens aangesteld als directeur van Theranostics Erasmus MC bv, de opvolger van Cyclotron Rotterdam BV, in Nederland koploper op het gebied van ontwikkeling en productie van therapeutische radioactieve geneesmiddelen.
Oratie volgen
Prof. dr. Harry Hendrikse spreekt zijn oratie getiteld ‘IN BEELD: ontwikkelingen van diagnostiek tot theranostics’ op 21 maart uit in de Aula van de Erasmus Universiteit Rotterdam. De plechtigheid is online te volgen en terug te kijken via de link op deze pagina.
