Als de bevolking massaal mondkapjes wil of moet dragen om zichzelf en anderen te beschermen tegen Covid-19, kunnen zelfgemaakte mondkapjes een goed alternatief zijn voor de professionele medische varianten. Zo kan worden voorkomen dat de bevolking medische kapjes gaat dragen en er in de zorg een tekort ontstaat. Wie zelf aan de slag gaat, moet wel goed letten op het materiaal en de vorm. Dat blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC, gepubliceerd in Journal of Hospital Infection.
Koffiefilters
De onderzoekers hebben gekeken of mensen zelf mondkapjes kunnen maken die virusdeeltjes voldoende tegenhouden. ‘Eis is dat de materialen direct en in ruime hoeveelheden beschikbaar zijn. We hebben onder andere gekeken naar naaipatronen en stoffen die al door verschillende overheden werden geadviseerd tijdens de eerste golf, zoals geweven katoen. Maar we hebben ook gekeken naar koffiefilters en filters die gebruikt worden voor ventilatie- en verwarmingssystemen’, zegt onderzoeker Gwen Teesing van de afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg van het Erasmus MC.
Eendenbek
Het beste alternatief voor een medisch mondkapje is een kapje gemaakt van een filter voor ventilatiesystemen. ‘Zo’n kapje, mits goed gemaakt, werkt soms zelfs beter dan sommige maskers die bestempeld zijn als medisch masker. Het filter moet wel aan bepaalde eisen voldoen. Bij filterklasse ePM1 85%, wat aangeeft hoeveel fijnstofdeeltjes die filtreert, benader je de capaciteit van een FFP2-masker dat in de zorg wordt gebruikt.’ Bij deze maskers werkt een vorm van een eendenbek weer beter dan alle andere vormen, zoals de vorm van een chirurgisch masker. ‘De eendenbek sluit beter af. Ook draagt het fijner omdat het niet direct tegen de neus en mond duwt, maar er nog ruimte binnenin is.’ Een masker van twee lagen katoenenstof met keukenpapier blijkt ook goed te filteren.
Doe-het-zelf
Het idee voor het onderzoek is ontstaan toen tijdens de eerste golf van Covid-19 schaarste ontstond aan professionele medische mondkapjes. Sommige overheden in landen als Oostenrijk, Singapore en Tsjechië adviseerden de bevolking al snel om kapjes te dragen buiten op straat of in openbare gelegenheden. ‘Mensen gingen toen massaal aan de slag om zelf mondkapjes te maken en de vraag ontstond: wat werkt eigenlijk het beste?’
Aerosolen
Wetenschappers zijn niet eensluidend over de effectiviteit van het dragen van mondmaskers door de bevolking. ‘Toch is wel duidelijk dat het dragen van bepaalde maskers de verspreiding van het virus wel vermindert. We hebben voor ons onderzoek als eis gesteld dat de zelfgemaakte maskers minimaal 35% van de aerosolen moeten kunnen filtreren. In dat scenario draagt een besmet persoon het virus over aan minder dan 1 persoon.’
Deeltjeskamer
De test is gedaan in een zogenoemde deeltjeskamer waar deeltjes zo groot als een virusdeeltje worden gezogen. Daarbij werd gemeten hoeveel deeltjes door de stof werden gezogen. Ook is gekeken welke materialen en modellen het beste aansloten op de huid, of de materialen voldoende ademen en of ze gewassen konden worden.
Het onderzoek is gedaan in samenwerking met het Franciscus Gasthuis en de TU Delft.
De volledige publicatie in the Jounal of Hospital Infection is HIER te lezen.