Erasmus MC

Project #aware.hiv moet aids uitbannen 

Het Erasmus MC is gestart met #aware.hiv, een project om het aantal hiv-besmettingen terug te brengen naar nul. Het initiatief sluit aan bij het doel van de Verenigde Naties dat de aidsepidemie in 2030 ten einde moet zijn.

0 likes
Leestijd 11 min
Dare-to-be-Aware01

Centraal in het #aware.hiv-project staat het actief opsporen van mensen met een verhoogde kans op een hiv-infectie. Daartoe behoren vrouwen met baarmoederhalskanker. Dat is namelijk een hiv-indicatorziekte, een aandoening die vaker voorkomt bij mensen met hiv en mede veroorzaakt kan worden door een haperend immuunsysteemDat is immers wat het hiv-virus doet: het verzwakt het afweersysteem.  

 

‘Het is mogelijk dat achter de aandoening een onopgemerkte hiv-infectie verscholen zit.

Naast baarmoederhalskanker zijn er andere hiv-indicatorziekten, zoals terugkerende longontstekingen, gordelroos, ernstig psoriasis, seborroisch eczeem, non-Hodgkin lymfoom, onverklaard afvallen, Guillain-Barré syndroom en perifere neuropathie, of een verlaagd aantal bloedplaatjes. Nationale richtlijnen en de Wereldgezondheidsorganisatie adviseren om bij hiv indicatorziektes een hiv test te doen. 

Niet herkend

‘Uit eerder onderzoek weten we dat de overgrote meerderheid van de patiënten bij wie hiv is vastgesteld, in de jaren voor die diagnose bij een arts is geweest met een hiv-indicatorziekte’, vertelt arts-onderzoeker Carlijn Jordans. ‘Veel van die patiënten werden niet getest op hiv. Het kan zijn dat het verband tussen de indicatorziekte en een hiv-infectie niet werd herkend of dat er een drempel is om een hiv-test uit te voeren. 

 Zonder hiv-test komt de diagnose niet aan het licht, en kan geen behandeling worden gestart. Dit leidt tot ernstige gezondheidsschade. Daarom zijn wij in het Erasmus MC gestart met het #aware.hivproject dat door de Federatie Medisch Specialisten wordt ondersteund. Alle vrouwen met baarmoederhalskanker die in het Erasmus MC worden behandeld, krijgen per 1 december standaard een hiv-test om uit te sluiten dat hiv een rol heeft gespeeld bij het ontstaan van hun ziekte. 

Taboe

De link met hiv is niet bij alle indicatorziekten zo duidelijk als bij baarmoederhalskanker: ongeveer 1 procent van de vrouwen met baarmoederhalskanker heeft een hivinfectie. Dat is ook de reden dat het #aware.hivproject in eerste instantie is gericht op vrouwen met baarmoederhalskanker. 

Baarmoederhalskanker kan worden veroorzaakt door een infectie met het humaan papillomavirus. Vrouwen met een hivinfectie kunnen het humaan papillomavirus moeilijker uit hun lichaam opruimen (klaren, in jargon), waardoor zij meer risico lopen op het ontwikkelen van baarmoederhalskanker. Toch wordt zelden of nooit op hiv getest. 

Op hiv rust nog steeds een taboe. Door de negatieve connotatie voor zowel patiënten als artsen wordt er zo weinig op hiv getest’, weet gynaecoloog Lena van Doorn. ‘Alle zwangeren in Nederland worden standaard getest op hepatitis B, hiv en syfilis en daar horen we eigenlijk nooit vrouwen of artsen bezwaar tegen maken. De kans dat je bij zwangeren een hiv-infectie vindt, is erg klein, tussen de 0,04 en 0,08 procent. Bij vrouwen met baarmoederhalskanker is de kans ongeveer twintig keer zo groot. Veel artsen weten datHet is dus best vreemd dat we bij baarmoederhalskanker niet standaard op hiv testen. 

‘Vandaar de slogan van onze campagne’, vult internist-infectioloog Casper Rokx aan. ‘Dare to be aware. Hiv-testen gaan gepaard met emoties, maar dat stigma móet eraf.’ 

Gynaecoloog Ralf van de Laar: ‘Uit meerdere onderzoeken blijkt dat patiënten een hiv-test over het algemeen prima vinden, zeker als die deel uitmaakt van het standaard zorgtraject. Hiv-testen zijn bijvoorbeeld ook standaard bij mensen die een orgaantransplantatie moeten ondergaan, en bij patiënten die hepatitis en tuberculose hebben.’ 

In 2030 moeten er Nederland 0 nieuwe hiv infecties zijn’  

Zinvol of niet?

Natuurlijk zou het Erasmus MC het Erasmus MC niet zijn, als aan #aware.hiv geen degelijke studie werd verbonden. Carlijn Jordans: Wij gaan onderzoeken hoe vaak hiv voorkomt op het moment dat een vrouw een afwijkende uitslag krijgt van haar baarmoederhalsuitstrijkje. Volgens de internationale standaard is een afwijkend uitstrijkje een hiv-indicatorziekte. Hier zijn grote Europese studies naar gedaan. Wij willen onderzoeken hoe vaak hiv voorkomt, in het bijzonder onder Nederlandse vrouwen, want daar geven de Europese studies geen antwoord op.’ 

Overlevingsprognose

Routinematig testen bij erkende hiv-indicatorziekten is in elk geval wél kosteneffectiefCasper Rokx: ‘Als je hiv in een vroeg stadium diagnosticeert, voorkom je dat de ziekte uitmondt in aids, met alle ernstige ziektebeelden, ic-opnames en verlies van kwaliteit van leven tot gevolg. Het behandelen van de hiv-infectie verbetert ook de behandeling van de hiv-indicatorziekte. In het geval van baarmoederhalskanker vergroot het de kans om beter te worden.’  

Baarmoederhalskanker is zoals gezegd niet de enige hiv-indicatorziekte. Daarom is het belangrijk dat ook andere specialismen aanhaken bij het #aware.hiv-project. Rokx, Jordans, Van de Laar en Van Doorn hopen met hun samenwerking een beweging op gang te brengen. ‘Om te beginnen met onze collega’s in het Erasmus MC, maar later ook met zorgverleners in de andere ziekenhuizen. 

UNAIDS

#aware.hiv maakt onderdeel uit van het UNAIDSprogramma van de Verenigde Naties. Wanneer wereldwijd minimaal 90 procent van de hiv-patiënten op de hoogte is van de diagnose, 90 procent hiervan behandeld wordt, en bij 90 procent het virus goed onderdrukt is, kunnen we denken aan een aidsvrije wereld in 2030. 

Nederland is hier verder mee dan andere landen: hier liggen de percentages respectievelijk op 92, 93 en 96 procent. Nederland is in de unieke positie om als eerste land aidsvrij te kunnen worden. Wij willen de percentages op 100 krijgen. Daarvoor is het noodzakelijk dat hiv-testen bij alle hiv-indicatorziekten net zo bij de routinezorg gaan horen als bijvoorbeeld het prikken van een nierfunctie, een glucosebepaling, het uitvoeren van een longfoto of een CT-scan.’   

Meer weten over het project?  Kijk op de website!

Carlijn Jordans, Casper Rokx en Ralf van de Laar. Fotografie Esther Morren

Meer bewustzijn 

Een ander belangrijk aspect van het #aware.hivproject is het creëren van bewustzijn over hiv-indicatorziekten bij collega’s van andere specialismen. Internist-infectioloog en projectleider Casper Rokx en arts-onderzoeker Carlijn Jordans trachten bij zorgprofessionals en patiënten meer bewustzijn over, kennis van, en proactief testgedrag bij hiv-indicatorziekten te creëren. De eerste uitwerking van hun inspanningen is al een feit: gynaecologen Ralf van de Laar en Lena van Doorn hebben zich bij hen aangesloten. Zij gaan standaard op hiv testen bij vrouwen met baarmoederhalskanker. 

 

Cijfers

  • Om een standaard hiv-test kosteneffectief te laten zijn, moet die bij een van de duizend geteste personen positief zijn.  
  • Een aandoening wordt erkend als hiv-indicatorziekte wanneer uit onderzoek is gebleken dat de kans 0,1 procent is dat er sprake is van een niet-gediagnosticeerde hiv-infectie. 
  • Wereldwijd krijgen nog altijd 2 miljoen mensen de diagnose hiv-positief. 
  • In Nederland zijn er ongeveer 23.300 mensen met hiv, 1900 mensen zijn niet op de hoogte van hun hiv-infectie. Hiv is tegenwoordig uitstekend te behandelen met veilige medicatie. Door de behandeling heeft iemand met hiv een normale levensverwachting. Zolang de diagnose niet is gesteld, kan de infectie leiden tot aids en geven mensen ongemerkt hiv over aan anderen. 
  • Per jaar krijgen 800 vrouwen de diagnose baarmoederhalskanker.  
  • Het Erasmus MC behandelt jaarlijks 100 vrouwen met baarmoederhalskanker. 

Lees ook