Het onderzoek naar de werking van cannabisolie op hersentumoren is inmiddels gestart onder leiding van neuro-oncoloog prof. dr. Martin van den Bent. ‘We weten dat veel van onze patiënten cannabisolie gebruiken, maar de werking is nooit wetenschappelijk bewezen’, legt hij uit. ‘Wij willen patiënten medicijnen geven die werken, dus moeten we dit uitzoeken.’
Uniek aan het onderzoek is dat het Hersentumorcentrum beschikt over tumorcellen die van patiënten zelf afkomstig zijn. De cellen van die patiënten worden zorgvuldig bewaard en onderzocht in het laboratorium van mede-onderzoeker en neurochirurg prof. dr. Sieger Leenstra. ‘Dus we testen stoffen uit cannabis in een levensecht scenario. Dat is anders dan de onderzoeken die tot nu toe elders werden gedaan. Daar werden cellen gebruikt die zo vaak zijn doorgekweekt, dat ze eigenlijk niet meer representatief zijn voor patiënten met hersentumoren’, aldus Van den Bent.
Crux
Dit stelt de onderzoekers in staat om te onderzoeken of er überhaupt een effect is van cannabis op hersentumoren. Daar zit ook gelijk de crux. Cannabis, ofwel de hennepplant, is een natuurproduct dat bestaat uit maar liefst meer dan 100 werkzame stoffen. De onderzoekers zullen van een paar stoffen, waaronder THC en CBD, de reactie op de tumoren onderzoeken. Daarvan is heel belangrijk dat de bestanddelen van de druppels wietolie die worden getest ook later iedere keer weer in precies dezelfde zuivere samenstelling beschikbaar zijn.
De onderzoekers verwachten meerdere effecten. ‘De tumorcellen kunnen stoppen met groeien of juist sneller of minder snel gaan groeien. Als we dat zien gebeuren met de tumorcellen, zou het kunnen dat cannabis invloed heeft op hersentumoren, maar dat moeten we eerst aantonen.’ De uitkomst hiervan zal bepalen of en hoe de klinische studie gedaan kan worden. Ten tweede verwacht Van den Bent dat patiënten zich beter voelen vanwege de psychotrope stoffen die effect hebben op de gemoedstoestand. ‘Ook dat effect willen we bekijken en meten.’
Cannabis zou tenslotte ook een effect kunnen hebben op de werking van bestraling en chemokuren die normaal worden gegeven. Zoals het kruid kurkuma ook een hormoonbehandeling bij borstkanker beïnvloedt, en een ander kankermedicijn beter werkt als je het inneemt met cola. ‘We weten het nu gewoon niet.’
Gevoelig
De studie is, net als ander onderzoek naar kanker, gecompliceerd. ‘Niet iedere hersentumorpatiënt is representatief voor de volgende’, adus Van den Bent. ‘Dat zien we ook bij andere tumoren binnen de oncologie. De ene longtumor is wel gevoelig voor chemotherapie en de andere niet.’ Met andere woorden: wat werkt bij de ene tumor hoeft niet te betekenen dat het ook werkt bij de andere.
We moeten voor eens en altijd uitzoeken of cannabis wat doet
Mocht het tot een klinische studie komen, dan wil de onderzoeksleider dat placebo gecontroleerd doen. Dat betekent dat patiënten met een agressieve hersentumor die terugkeren na bestraling en chemotherapie in de toekomst mee kunnen doen als zij niet eerder cannabis hebben gebruikt. ‘Zij moeten dan bereid zijn om het risico te lopen dat zij met een placebo worden behandeld. Dat is wetenschappelijk gezien de enige manier waarop we echt duidelijkheid kunnen krijgen.’ Maar hiermee loopt Van den Bent al op de feiten vooruit. Hij benadrukt dat deze studie nog niet is begonnen. ‘Patiënten kunnen zich niet aanmelden.’
Livestream
‘Wat mensen wel kunnen doen, is ons ondersteunen om dit onderzoek mogelijk te maken.’ De Erasmus MC Foundation organiseert in samenwerking met de stichting Embrace Life op 17 mei 2021 een livestream voor geïnteresseerden die meer willen weten over het onderzoek. Ook kunnen kijkers vragen stellen aan de sprekers. Eén van die sprekers is Olga van Harmelen, patiënt en oprichter van de stichting. Zij gelooft dat haar hersentumor dankzij het gebruik van cannabisolie is gestopt met groeien en deelt haar ervaring.
De onderzoekers verwachten over zes maanden zicht te hebben op de eerste bevindingen en zullen die resultaten openbaar maken als ze zijn gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift. De resultaten bepalen of, en zo ja hoe de klinische studie kan worden gedaan. Dat kost tijd en geld. ‘Alles bij elkaar is het een onderzoek van jaren, waarvoor een lange adem nodig is. Maar het is de moeite waard. We moeten voor eens en altijd uitzoeken of cannabis wat doet. En als dat zo is, dan moeten we zorgen dat het beschikbaar komt’, besluit Van den Bent.
Hersentumorcentrum
Het Hersentumorcentrum van het Erasmus MC zet zich in voor een betere kwaliteit van leven en overleving voor hersentumorpatiënten. In het centrum werken specialisten, zorgverleners, onderzoekers, begeleiders en ondersteuners samen om alle kennis over behandeling, zorg, onderzoek en nieuwe ontwikkelingen te bundelen.
