In bestaand wetenschappelijk onderzoek naar de oogziekte glaucoom is er vooral aandacht voor de oogdruk. Een groot deel van de patiënten heeft bij diagnose een verhoogde oogdruk, veroorzaakt door ophoping van water in het oog. Dit kan schade veroorzaken aan de oogzenuw, waardoor gezichtsvelduitval ontstaat.
Ook voeding speelt een belangrijke rol, blijkt uit het promotieonderzoek van Vergroesen. ‘Er is een link tussen gezonde voeding en een gezond brein. Omdat het brein en het oog in de vroege ontwikkeling uit hetzelfde weefsel ontstaan, rees bij ons de vraag: wat kan voeding dan betekenen voor glaucoom?’
Over glaucoom
In Nederland hebben zo’n 190.000 mensen de oogaandoening glaucoom. Wereldwijd is glaucoom de belangrijkste oorzaak van onherstelbare schade aan het oog, met in een verder stadium blindheid als gevolg. De ziekte ontstaat meestal rond het zestigste levensjaar. Als het tijdig wordt opgespoord en behandeld, kan blindheid in de helft van de gevallen worden vertraagd of zelfs voorkomen. De behandeling van glaucoom bestaat uit druppels en/of een operatie om de oogdruk te verlagen.
Om meer inzicht te krijgen in deze vraag bestudeerde Vergroesen de werking van drie verschillende diëten: het Mediterrane dieet, de Nederlandse voedingsrichtlijnen en het zogenaamde MIND dieet. Ze onderzocht dit binnen ERGO, een bevolkingsonderzoek van het Erasmus MC onder bijna 20.000 mensen van veertig jaar en ouder in de Rotterdamse wijk Ommoord. De promovendus vergeleek glaucoompatiënten met mensen zonder glaucoom van dezelfde leeftijd en hetzelfde geslacht. Daarna bepaalde ze voor beide groepen in welke mate de deelnemers het MIND dieet opvolgden.
Waar het Mediterrane dieet en de Nederlandse Schijf van Vijf weinig effect lieten zien, bleek het MIND dieet wel effectief. Het MIND dieet verlaagt het risico op glaucoom. ‘Kennelijk moet het een specifiek dieet zijn met bepaalde voedingsproducten die echt gericht zijn op het verbeteren van de gezondheid van zenuwcellen van het brein of van het oog’, legt Vergroesen uit. Het MIND dieet is samengesteld om alzheimer te voorkomen en bestaat uit een menu met veel groene bladgroente, vis en rood fruit als aardbeien, frambozen en bosbessen.
Nitraatinname
Vooral groene bladgroenten blijken belangrijk. ‘We hebben gekeken naar de nitraatopname door het eten van een bladgroente als spinazie. Een hogere nitraatinname kan mogelijk beschermend werken tegen de progressie van het glaucoom.’ Deze bevindingen moeten nog bevestigd worden, benadrukt de onderzoeker.
Vergroesen gaat ook verder onderzoek doen naar butyraat. ‘Dat wordt geproduceerd als mensen veel vezels eten, zoals groente en fruit. Van butyraat zien we dat het goed is voor alles; de darmgezondheid, het brein, een gevoel van welzijn. We hopen het effect van butyraat op glaucoom met vervolgonderzoek in een nieuw cohort te bevestigen.’
De tekst loopt door onder de foto.
Joëlle Vergroesen
Naast de effecten van voeding, deed Vergroesen ook onderzoek naar medicatie en het microbioom, de samenstelling van bacteriën in de darmflora. Voor patiënten bij wie glaucoom steeds erger wordt, ondanks verlaging van de oogdruk, zou het microbioom een punt van aandacht kunnen worden, denkt de promovendus. ‘Voeding en medicatie zijn van invloed op het microbioom. Door de samenstelling van bacteriën positief te beïnvloeden, zou je mogelijk glaucoom of verergering van klachten kunnen voorkomen.’
Dieetadviezen
Het fascinerende van wetenschappelijk onderzoek vindt Vergroesen dat er na een bevinding steeds meer te ontdekken valt. Ze kijkt er naar uit om na haar promotie meer onderzoek te doen. ‘Wat kunnen we nog meer doen om mensen met glaucoom helpen? Met deze vraag in het achterhoofd blijf ik aan het onderzoek verbonden.’ Ze hoopt dat de kennis over voeding, medicatie en het microbioom uiteindelijk met de patiënten kan worden gedeeld in concrete dieetadviezen. ‘Het is nog toekomstmuziek, maar het begin is er. Ik heb er vertrouwen in dat het uiteindelijk gaat lukken.’
