Dat kan er ook nog wel bij. Dat dacht de 65-jarige Dick Ploos van Amstel toen hij hoorde dat hij slokdarmkanker heeft. Hij was al vaak in het Erasmus MC te vinden vanwege zijn andere aandoeningen: een dubbele rughernia en de ziekte van Parkinson. Met name van de hernia heeft Ploos van Amstel veel last. Hij kan met een rollator nog maar kleine stukjes lopen. Een boodschapje en het vuilnis buiten zetten doet hij met de scootmobiel.
Doen of niet?
Om de tumor te verwijderen stond een zware operatie op de planning voor Ploos van Amstel. Bij die ingreep wordt de slokdarm verwijderd en een deel van de maag omhooggetrokken tot een nieuwe slokdarm. Na een afspraak bij de chirurg bespreekt Ploos van Amstel thuis de opties met zijn vrouw Irina. ‘Moet ik de operatie doen of niet? Ik twijfelde, want mijn lichaam is al veel energie kwijt aan de hernia en de parkinson. Hoe kom ik uit de operatie? Dat wist ik niet.’
Zijn twijfels werden bevestigd tijdens een gesprek met klinisch geriater Harmke Polinder-Bos. Bij haar stappen patiënten even uit de molen van afspraken en behandelingen, vertelt ze. ‘Ik help patiënten om hun keuze scherp te krijgen. Bij een chirurg hangt bij wijze van spreken het bordje ‘operatie’ boven de deur. Bij een oncoloog het bordje ‘chemo’ of ‘immunotherapie’. Bij mij hangt er niks boven de deur.’
Dick Ploos van Amstel en klinisch geriater Harmke Polinder-Bos hadden allebei twijfels over opereren | Foto: Levien Willemse
Polinder-Bos beoordeelt de fysieke en mentale gezondheid en veerkracht van de oudere patiënten die bij haar komen, in een uitgebreid zogeheten geriatrisch assessment (zie kader onderaan). Bij meneer Ploos van Amstel viel vooral op dat hij niet goed ter been is. ‘De dokter liet me een stukje lopen en toen was het snel duidelijk. We hadden weinig woorden nodig’, vertelt Ploos van Amstel. Ze hadden allebei twijfels over de operatie en spraken die naar elkaar uit.
Geen spijt
Zelfstandigheid is voor Ploos van Amstel een belangrijker doel dan levensverlenging. Hij koos daarom voor niet opereren. ‘Ik ben bang dat het na de operatie over en uit is: dat ik helemaal niks meer kan. Ik wil dingen zelf kunnen blijven doen, zoals de boodschappen. Dat is een uitje voor mij. Het leven moet wel leuk blijven. Ik wil geen kasplantje worden. Na de operatie zou ik opnieuw moeten leren slikken, mijn eetpatroon volledig moeten aanpassen en lang moeten revalideren, misschien wel op een revalidatieafdeling. Dat zag ik niet zitten. Je hoeft niet alles te doen wat kan.’
‘Ik ben bang dat het na de operatie over en uit is’
Het gesprek met de geriater hielp Ploos van Amstel om de keuze te maken, vertelt hij. ‘Ik heb geen spijt. De kans was groot dat ik slecht uit de operatie was gekomen. Dat is het voor mij niet waard.’ Polinder-Bos sluit zich daarbij aan. ‘Als u wel voor de operatie had gekozen, denk ik niet dat u er zo bij zou zitten als vandaag.’
Wat is een geriatrische beoordeling?
Chirurgen moeten patiënten van 70 jaar en ouder bij wie een grote operatie wordt overwogen eerst screenen op lichamelijke en cognitieve kwetsbaarheid. Dat staat in een herziene richtlijn. Als die eerste screening afwijkend is, wordt een patiënt verwezen naar een klinisch geriater of internist-ouderengeneeskunde voor een uitgebreide geriatrische beoordeling.
Deze arts bepaalt hoe de patiënt ervoor staat op vier vlakken: lichamelijke gezondheid, psychische gezondheid, functionaliteit (mobiliteit, zelfzorg, conditie en cognitie) en sociaal (hoe woont iemand, is een steunsysteem met een partner, verzorger of betrokken kinderen). Ook volgt een gesprek over behandeldoelen. Wat vindt de patiënt het belangrijkst? Is dat levensverlenging, zelfstandigheid bewaren, pijn verminderen of andere klachten verminderen?
‘Als we alles scherp hebben, geef ik voor de patiënt en diens naaste aan waar de kwetsbaarheden en belangrijke aandachtspunten liggen. Het kan zijn dat ik concrete adviezen meegeef hoe de patiënt en chirurg de kans op een goed herstel na de behandeling zo groot mogelijk kunnen maken. Het kan ook zijn dat ik adviseer om een minder intensieve of soms geen behandeling te doen. Een uitgebreide geriatrische beoordeling helpt om de behandelkeuze scherper te krijgen, voor zowel de patiënt als de behandelaren’, legt klinisch geriater Harmke Polinder-Bos uit.
In het Erasmus MC werkt de geriatrie samen met veel afdelingen. Al meer dan 1600 patiënten hebben een uitgebreide geriatrische beoordeling gehad voorafgaand aan een behandelbeslissing.
