De invloed van de industriële luchtverontreiniging begint al voor de geboorte. Dat blijkt uit de gegevens van bijna 4500 baby’s. Hoe meer hun moeders waren blootgesteld aan fijnstof (PM10), stikstofoxide (NOX), zwaveloxide (SO2) en vluchtige organische stoffen (VOS) hoe lager het geboortegewicht was.
Tien procent van hoogste blootgestelde moeders in Zeeuws-Vlaanderen krijgt gemiddeld 75 gram lichtere baby’s door de luchtverontreiniging afkomstig van de industrie. Een gewichtsvermindering van 75 gram is vergelijkbaar met het effect van meeroken tijdens de zwangerschap. Ter vergelijking: rokende moeder krijgen gemiddeld 270 gram lichtere kinderen.
‘Wat dat exact betekent voor de gezondheid van de baby’s, dat weten we nog niet’, zegt Arnold Bergstra. Hij promoveerde recent op het onderzoek. ‘Maar uit andere onderzoeken weten we wel dat kinderen met een lager geboortewicht een groter risico hebben op ademhalingsproblemen tijdens kindertijd en coronaire hartziekten, hoge bloeddruk en niet-insuline-afhankelijke diabetes op latere leeftijd. Vervolgonderzoek onder deze baby’s zou moeten uitwijzen of dat ook voor hen geldt.’
Onderzoek in Zeeland
In het proefschrift Risks and Risk Perception in an Industrial Area is de invloed van industriële luchtverontreiniging op de gezondheid op verschillende manieren onderzocht. Het onderzoek is gedaan onder bewoners van Zeeland in de omgeving van twee belangrijke industriegebieden: het Sloegebied, nabij de stad Vlissingen en het gebied langs het Nederlandse deel van kanaal Terneuzen – Gent. Het onderzoek rondom het Sloegebied is uitgevoerd in 2012, sindsdien zijn twee fabrieken en een kolencentrale gesloten waardoor de luchtkwaliteit in de omgeving is verbeterd.
In die gebieden stoot de industrie verschillende stoffen uit die astma, chronische longziekten en sterfte kunnen veroorzaken. ‘De onderzoeksresultaten kunnen ook gebruikt worden voor onderzoek in andere industriële gebieden zoals Rijnmond en de omgeving van Tata Steel in Noord-Holland’, zegt promovendus Arnold Bergstra.
Oudere kinderen in de leeftijd 7-13 jaar hadden vaker last van piepen op de borst als zij blootgesteld waren aan fijnstof (PM25) en stikstofoxide. Ook hadden ze vaker last van droge hoest. De onderzoeker bekeek de longfunctietesten van 665 kinderen en vond dat zij slechter scoorden op deze test. Gemiddeld was het verschil niet groot maar onder kinderen met een slechte longfunctie (kinderen met bijvoorbeeld astma) was er wel een substantieel verschil te zien.
Volwassenen die in de buurt van vervuilende industrie wonen hebben vaker last van chronische ziekten. ‘We zagen dat bewoners die worden blootgesteld aan fijnstof en stikstofoxide vaker medicijnen gebruiken tegen hart- en vaatziekten. Zwaveloxide en fijnstof leiden vaker tot ziekten die ontstekingsreacties geven, ofwel inflammatoire aandoeningen. In de buurt van de industrie is een toename tot zo’n 10 tot 15 procent mogelijk.’
Impact op de gezondheid
De gevonden gemiddelde gezondheidseffecten zijn niet groot. De impact op de volksgezondheid wordt echter bepaald door de grootte van het gezondheidseffect en de grootte van de blootgestelde groep. Bergstra: ‘Omdat het om relatief grote groepen gaat is het daarom zinvol dat de overheid beleid maakt om de industriële luchtvervuiling terug te dringen, om zodoende de volksgezondheid te verbeteren.’
Het onderzoek is uniek in zijn soort omdat Bergstra expliciet heeft gekeken naar de invloed van industrie. ‘Andere onderzoeken keken naar de invloed van luchtverontreiniging in zijn geheel. Daar zit dan bijvoorbeeld ook uitstoot van autoverkeer bij. In Zeeland is minder verkeer. Bovendien hebben we bewoners die dichtbij autoverkeer wonen eruit gefilterd om echt het aandeel van de industrie te bepalen.’ Ook is de gedetailleerdheid uniek: de onderzoeker berekende de luchtverontreiniging op adresniveau nauwkeurig.
Schone Lucht Akkoord
Bergstra hoopt dat zijn onderzoek beleidsmakers en bestuurders bewust maakt van de gevolgen die industrie heeft op de gezondheid van mensen. ‘Ze moeten zich meer inzetten voor schone lucht. De gemeente Terneuzen zou zich bijvoorbeeld kunnen aansluiten bij het Schone Lucht Akkoord.’ De provincie is al aangesloten, maar de gemeente Terneuzen heeft dat nog niet gedaan.
‘Beleidsmakers en bestuurders moeten zich meer inzetten voor schone lucht’
Het Schone Lucht Akkoord is een afspraak tussen Rijk, provincies en een groot aantal gemeenten. Samen streven de partijen ernaar om de luchtkwaliteit in Nederland permanent te verbeteren. Dat moet een gezondheidswinst opleveren van minimaal 50 procent in 2030 ten opzichte van 2016. Inmiddels hebben alle 12 provincies en al bijna 90 gemeenten het akkoord getekend.
