Jaarlijks moet 9 procent van de OK’s afgezegd worden door personeelstekort. Startende operatieassistenten en anesthesiemedewerkers leren in een simulatieomgeving de basisprincipes, voordat zij op een echte OK aan de slag gaan. Dat is de belangrijkste verandering volgens kwartiermaker Judith van Grieken en sectormanager OK William Dijkhuizen. ‘Nu worden de studenten direct losgelaten in de praktijk op het OK-complex. Hierdoor kunnen ze verloren raken. Dat zien we ook terug, want dertig tot veertig procent rondt de studie niet af. Het is belangrijk dat je de student goed laat landen en daar gaan we nu flink op inzetten.’
Simulatieomgeving
Een simulatieomgeving moet zorgen voor die goede landing. Er staan OK-opstellingen met apparatuur en poppen. Hier kunnen studenten veilig oefenen, naar elkaar kijken en van elkaar leren en het vermindert druk van begeleiden op de werkvloer. De verwachting is dat studenten zo beter toegerust en zelfverzekerder zijn wanneer ze in een echte OK aan de slag gaan. Bovendien is de simulatie voorzien van technologische zorg- en onderwijsinnovaties, zoals gaming, virtual reality en op afstand leren. ‘Hierdoor kunnen we sneller, op maat en flexibel opleiden’, aldus Van Grieken.
‘Hier kunnen studenten veilig oefenen’
Een ander belangrijk aspect van de opleiding is aandacht voor soft skills. Hoe communiceer je met een chirurg, bijvoorbeeld. Of wat kun je doen als je een situatie vervelend vindt. In de nieuwe opleidingssituatie is altijd iemand aanwezig als vangnet, die als eerste signalen opvangt. ‘En heel belangrijk: alle OK-collega’s zijn betrokken bij de nieuwe manier van opleiden. Iedereen is zich steeds meer bewust dat ook zij een belangrijk aandeel hebben. We doen het samen. Zonder goed opgeleid OK-personeel loopt de zorg snel vast’, vertellen Van Grieken en Dijkhuizen.
De beroepen operatieassistent en anesthesiemedewerker zijn door het Fonds Ziekenhuis Opleidingen aangemerkt als schaarse beroepen. In nauwe samenwerking met de Rotterdamse Zorg bedacht het Erasmus MC deze nieuwe vorm van opleiden. Van Grieken: ‘Het is een mix van simulatie, theorieonderwijs en praktijk. Hierdoor kunnen we meer studenten opleiden, kwalitatief goed onderwijs geven en innovaties inzetten die aansluiten bij de student van nu.’
Opleidingsnorm
Het Erasmus MC voldoet als eerste ziekenhuis in Nederland aan de regionale opleidingsnorm van het aantal beschikbare studieplaatsen voor deze beroepen. ‘We kunnen zeker 40 studenten per jaar opleiden. Dit is een oplossing voor de krapte op de arbeidsmarkt en de lange OK-wachtlijsten, waar momenteel 150.000 mensen op staan. Bovendien is dit het antwoord op de verwachte uitstroom van personeel dat de komende jaren met pensioen gaat.’
‘Alle OK-collega’s zijn betrokken bij de nieuwe manier van opleiden’
Van Grieken en Dijkhuizen benadrukken dat deze nieuwe manier niet alleen gunstig is voor het Erasmus MC. ‘Uiteindelijk willen we dit uitrollen in de rest van Nederland, want de schaarste aan personeel is immers een landelijk probleem. Bovendien, van de studenten die we nu op gaan leiden zal een deel ook in andere ziekenhuizen in de regio terechtkomen. Dus, alle partners in de zorgketen hebben baat bij deze manier van opleiden.’
Nieuwe lichting
In maart en september 2023 starten nieuwe studenten de opleiding tot operatieassistent en anesthesiemedewerker. Op 14 februari is de nieuwe OK-simulator feestelijk geopend en op 6 maart starten de eerste 23 studenten aan hun opleiding bij het Erasmus MC. Dat is een verdubbeling ten opzichte van eerdere lichtingen.
Het Erasmus MC heeft zich aangesloten bij het landelijk Consortium DUTCH: Digital United Training Concepts for Healthcare, om samen met zorg- en onderwijsinstellingen en private partijen het leren in de praktijk verder te innoveren, o.a. met de inzet van virtuele en fysieke simulatie.