Dat blijkt uit een pilotstudie van Annemarie de Vos van het Amphia Ziekenhuis in Breda en Onno Helder, wetenschappelijk onderzoeker en projectmanager van Erasmus MC-Create4Care van het Erasmus MC. Annemarie de Vos heeft de bevindingen van haar studie samengevat in een publicatie.
Moeizame communicatie
Verpleegkundigen, artsen en (familie van) patiënten dragen mondneusmaskers in het ziekenhuis en FFP2 maskers bij intensief contact met onder anderen covid-19 patiënten. Omdat mondneusmaskers zijn gemaakt van ondoorzichtig materiaal, dat een groot gedeelte van het gezicht bedekt, wordt de communicatie met patiënten, familie en collega’s nadelig beïnvloed. Zo is de gezichtsexpressie niet af te lezen en de herkenbaarheid van zorgmedewerkers is door de mondneusmaskers voor zowel collega’s als patiënten belemmerd. Dit is eigenlijk een ongewenste situatie. Een goede communicatie, die ondersteund wordt met non-verbale communicatie bij ernstig zieke patiënten, is juist zeer gewenst.
‘Wij hebben een pilotstudie uitgevoerd onder verpleegkundigen met als doel het inzichtelijk maken van de ervaren meerwaarde van het gebruik van transparante mondneusmaskers met betrekking tot herkenbaarheid’, vertellen Annemarie de Vos en Onno Helder. ‘Aangezien medische transparante mondneusmaskers in Nederland niet beschikbaar zijn, hebben we in deze pilotstudie gebruik gemaakt van niet-medische mondneusmaskers, ontworpen door een dove mevrouw. Deze zijn echter nog niet geschikt voor gebruik in het ziekenhuis.’
Feedback
Tijdens drie experimentele sessies is een proefontwerp mondneusmasker voorgelegd aan 24 verpleegkundigen in Amphia (Intensive Care) en Erasmus MC (afdeling Systeemziekten). Verpleegkundigen van beide afdelingen hebben covid-19 patiënten verzorgd. Aan de hand van een vragenlijst is onderzocht hoe het draagcomfort van het proefontwerp voor de gebruiker is. Daarnaast is kwalitatieve feedback verzameld over de verwachte meerwaarde van het transparante mondneusmasker voor verschillende patiëntencategorieën.Denk aan patiënten met dementie, delier, verstandelijke beperking of slecht horenden. Zeven deelnemers hebben een proefontwerp transparant mondneusmasker op gehad tijdens de sessie. Verbeterpunten waren: het masker besloeg en geeft een benauwd gevoel. De deelnemers gaven aan dat het gebruik van het transparante mondneusmasker voor hun eigen patiënten (Intensive Care en afdeling Systeemziekten) meerwaarde biedt, doordat de gezichtsexpressie en de verpleegkundige/medewerker herkend wordt. Ook liplezen werd door deelnemers genoemd. Voor mensen met dementie ligt het voordeel vooral in de herkenbaarheid van de verpleegkundige.
Het is voor patiënten met dementie minder angstaanjagend. Ze kunnen je herkennen en een glimlach zien
Verpleegkundige Amphia
Verwarrend
Sommige deelnemers gaven echter aan dat mensen met dementie sowieso niets van maskers begrijpen en het wellicht verwarrend vinden. Dit geldt volgens een aantal deelnemers ook voor mensen met een delier, alhoewel een aantal deelnemers verwachtte dat een transparant masker meerwaarde heeft voor deze doelgroep, omdat het minder angstaanjagend is dan een gesloten masker.
Bijna alle deelnemers verwachtten dat een transparant mondneusmasker meerwaarde heeft voor mensen die doof of slechthorend zijn, doordat ze met dit masker kunnen liplezen. Communicatie met mensen met een verstandelijke beperking verbetert, naar verwachting van de deelnemers, met name door herkenning van de zorgverlener en/of familielid.
Door de zichtbaarheid laat je je menselijke kant zien, waardoor er minder afstand is
Verpleegkundige Erasmus MC
In gesprek
Ook voor mensen, die geen Nederlands spreken, kan het gebruik van een transparant masker een meerwaarde zijn doordat de gezichtsexpressie herkend wordt. Alhoewel het huidige proefontwerp niet voldoet aan de veiligheidseisen, is het concept volgens verpleegkundigen een waardevolle aanvullende (zorg)innovatie om de communicatie te optimaliseren. Daarnaast toont deze pilotstudie aan dat een verdere productie ontwikkeling noodzakelijk is. Hiervoor zijn wij in gesprek met de industrie.
‘Zoals Premier Rutte in april al aankondigde, zal covid-19 lang onder ons zal blijven. Dit betekent dat het gebruik van effectieve persoonlijke beschermingsmiddelen niet alleen nu, maar ook in de toekomst van essentieel belang is voor veilige patiëntenzorg.’
Deze studie werd mogelijk gemaakt door een subsidie van ZonMw binnen het programma ‘Creatieve oplossingen aanpak coronavirus (covid-19)’.