Risico hart- en vaatziekten bij verminderde vruchtbaarheid
“Hoe een vrouw op het gebied van de voortplanting functioneert, zou weleens een goede maat kunnen zijn voor haar algehele gezondheid”, veronderstelt prof. dr. Joop Laven, hoofd van de subafdeling Voortplantingsgeneeskunde van het Erasmus MC. “Veel vrouwen met verminderde vruchtbaarheid lijden aan Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS), een aandoening die bij vier tot negen procent van alle vrouwen voorkomt. Daarmee is het de meest frequente hormonale afwijking bij vrouwen. PCOS gaat gepaard met meerdere kleine cysten, eigenlijk onrijpe eiblaasjes in de eierstokken, een onregelmatige eisprong en hormonale afwijkingen, resulterend in verminderde vruchtbaarheid, acne en overbeharing. Meer dan 65% van de vrouwen met PCOS heeft last van overgewicht (bij de gehele populatie is dat 35%). En ze krijgen vaker al vroeg diabetes type 2 (ouderdomssuikerziekte). Beide factoren hebben een averechts effect op de vruchtbaarheid en vergroten de kans dat de vrouwen eerder overlijden.”
Illustratie: Grand Foulard
Kip of ei
“Het is een beetje een kip-of-het-ei-vraag”, erkent Laven. “Vrouwen zijn verminderd vruchtbaar en daardoor gevoeliger voor ziekten, of andersom: ze zijn ziek en daardoor minder vruchtbaar. Feit is dat er bij vrouwen met PCOS aanwijzingen zijn die suggereren dat ze een verhoogd risico op hart- en vaatziekten hebben: de vaatwand in hun bloedvaten is dikker en vertoont vaker schade, de verdeling van cholesterol en andere vetachtige stoffen in het bloed is ongunstiger en de bloeddruk is bij oudere vrouwen met PCOS vaak verhoogd.”
Uitgesteld
“Toch speelt er een proces doorheen dat de vrouwen misschien juist bescherming biedt. AMH, het anti-Müllerse hormoon, is een stofje dat de uitrijping van eicellen in de eierstokken reguleert. Bij vrouwen met PCOS is de concentratie van AMH verhoogd, waardoor uitrijping langzamer verloopt. Het gevolg: de beperkte voorraad eicellen raakt niet zo snel uitgeput en daardoor komen de vrouwen waarschijnlijk wat later in de menopauze dan vrouwen zonder PCOS. Misschien heeft die uitgestelde menopauze een beschermend effect op een mogelijk verhoogd risico op hart- en vaatziekten.”
Beschermd
Hebben vrouwen met PCOS nu een verhoogd of verlaagd risico op hart- en vaatziekten? Laven: “Dat weten we dus niet. Onderzoek bij vrouwen met PCOS na de overgang is nauwelijks gedaan. Dat komt omdat veel van die vrouwen het contact met hun gynaecoloog na de menopauze, of zelfs al na het in vervulling gaan van kinderwens, verbreken. Het krijgen van kinderen is voor hen niet meer aan de orde. Wat ik verwacht? Ik sluit niet uit dat vrouwen met PCOS voor een deel beschermd worden tegen hart- en vaatziekten door een latere menopauze. Die bescherming gaat overigens alleen op als de vrouwen geen ernstige diabetes of extreem overgewicht hebben, want anders wordt het gunstig effect weer tenietgedaan. Maar”, benadrukt Laven”, dat is vooralsnog een hypothese.”
Bewijs
Om een betrouwbare uitspraak te kunnen doen, wil de hoogleraar de vrouwen met PCOS ook ruim na de menopauze onderzoeken. “We willen elke vijf jaar een echo van de eierstokken maken, de concentraties van hormonen en cholesterol in het bloed bepalen, en de dikte van de wand van de halsslagader meten. Mogelijk gaan we ook de calciumafzetting in de kransslagaders bepalen en maken we een MRI-scan van de hersenen. Al die metingen kunnen aanwijzingen leveren voor een verhoogd risico, maar het echte bewijs wordt pas geleverd door de vaststelling dat de vrouwen al dan niet vaker een hartinfarct of beroerte krijgen.”
