“Je kunt het een app noemen”, zegt Maxim Mulder van de afdeling Neurologie. “Hij draait op je computer, laptop en telefoon.” Samen met collega-promotieonderzoeker Esmee Venema (afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg) ontwikkelde hij MR PREDICTS, een rekenmodel dat voorspelt of een katheteringreep na een acuut herseninfarct voordeel voor de patiënt oplevert.
Venema ligt toe: “Als een patiënt wordt binnengebracht op de Spoedeisende Eerste Hulp (SEH) met symptomen van een beroerte (zie kader ‘Wat is een beroerte?’) wordt met behulp van een CT-scan eerst gekeken naar de oorzaak. Is er sprake van een hersenbloeding of van een herseninfarct?
Is dat laatste het geval, dan zijn er twee behandelingen mogelijk. Bij de traditionele behandeling wordt een middel gegeven dat het bloedstolsel oplost. Bij een nieuwere methode wordt het afgesloten bloedvat opengemaakt door met een katheter een stent te plaatsen via de lies. Die wordt vervolgens met het stolsel teruggetrokken.”
Niet correct
Uit de MR CLEAN studie (zie kader ‘Wat is MR CLEAN?’) bleek dat de katheterbehandeling, mits uitgevoerd binnen zes uur na de beroerte, tot beter herstel leidt dan de traditionele behandeling: een op de drie patiënten knapt door de kathetherbehandeling beter op.
Mulder: “Toch wordt de katheteringreep lang niet altijd ingezet, omdat wordt aangenomen dat er bij een bepaalde patiënt geen winst te behalen is. Bij patiënten van tachtig jaar of ouder, bijvoorbeeld. Ook bij patiënten met een uitgebreid infarct waarbij de bloedtoevoer in de hersenen ernstig is geblokkeerd, wordt vaak aangenomen dat katheteriseren geen zin heeft.”
“Die aanname is niet correct”, benadrukt Venema. “Als je naar de complete groep van 80-plussers kijkt, leidt de ingreep inderdaad niet altijd tot een goed resultaat, maar voor individuele patiënten uit die groep is vaak wel degelijk winst te halen. Dat komt omdat niet alleen de leeftijd of de ernst van het infarct bepalend is voor het succes van de behandeling.”
Wat is MR CLEAN?
MR CLEAN staat voor Multicenter Randomized Clinical Trial of Endovascular Treatment for Acute Ischemic Stroke in the Netherlands. Een hele mond vol, maar MR CLEAN is onder neurologen en radiologen een begrip. Deze studie, gecoördineerd door de afdelingen Radiologie (prof. Aad van der Lugt) en Neurologie (prof. Diederik Dippel) van het Erasmus MC, het AMC en Maastricht UMC+ kreeg wereldwijd veel aandacht en leidde tot een belangrijk inzicht: verwijdering van een bloedstolsel met behulp van een katheter leidt vaak tot beter herstel van de patiënt dan de traditionele methode, waarbij medicijnen worden gegeven om het bloedstolsel op te lossen.
Begin 2017 won de MR CLEAN studie de Wetenschaps- en Innovatieprijs van de Federatie Medisch Specialisten.
Meer over de MR CLEAN studie leest u hier.
Bewijs
Mulder: “Voor een nauwkeurige beoordeling moet je naar meerdere factoren kijken: hoe oud is de patiënt? Hoelang geleden trad de beroerte op? Hoe ziet de CT-scan eruit? Heeft de patiënt diabetes? Hoe hoog is de bloeddruk? Heeft de patiënt eerder een beroerte gehad?”
Wat is een beroerte?
Bij een beroerte (Engels: ‘stroke’) valt een gedeelte van de hersenactiviteit weg omdat de doorbloeding van deel van de hersenen niet goed verloopt. De oorzaken:
• een hersenbloeding (20%): er is sprake van een lek in een hersenbloedvat waardoor bloed de hersenen instroomt.
• een herseninfarct (80%): een bloedvat in de hersenen wordt afgesloten door een bloedstolsel. Bij dit type beroerte kan de nieuwe katheterbehandeling worden toegepast. Een beroerte is te herkennen aan het plotseling optreden van een:
• scheve mond
• verwarde spraak
• lamme arm
Wat te doen?
Bel direct 112. Snel handelen is belangrijk: hoe eerder een patiënt geholpen wordt, hoe groter de kans op herstel.
Venema: “We hebben de factoren verzameld waarvan we op basis van de wetenschappelijke literatuur bewijzen hebben dat ze van invloed zijn op het slagen van de ingreep. Die factoren zijn verwerkt in een rekenmodel: MR PREDICTS.”
MR PREDICTS is afgeleid van het Engelse to predict – voorspellen. Mulder: “We hebben alle patiëntengegevens uit de MR CLEAN studie en een soortgelijk Amerikaans onderzoek met ons rekenprogramma geanalyseerd.”
Mulder: “Toen bleek dat de katheteringreep vaak wél zin heeft bij patiënten die nu meestal worden uitgesloten.”
Vervoeren of niet?
Venema: “Onze tool kan artsen helpen bij het nemen van de beste beslissing: wel of niet katheteriseren? MR PREDICTS is ook van belang voor specialisten op de SEH van ziekenhuizen die niet de expertise in huis om die ingreep te verrichten. Bij patiënten die bij zo’n ziekenhuis worden binnengebracht, moet de neuroloog beslissen of een katheteringreep toegevoegde waarde heeft. Als het antwoord ‘ja’ is, moet de patiënt worden vervoerd naar een ziekenhuis in de buurt waar de katheteringreep kan worden toegepast.”
Mulder: “Tijd blijkt dan de belangrijkste factor: hoe eerder iemand na een stroke wordt geholpen, hoe groter de kans op herstel. Elke minuut telt.”
MR PREDICTS is een gemeenschappelijk project van de afdelingen Neurologie, Maatschappelijke Gezondheidszorg (MGZ) en Radiologie van het Erasmus MC en wordt geleid door dr. Hester Lingsma (MGZ) en dr. Bob Roozenbeek (Neurologie). Hier vindt u meer informatie.